‘Ik krijg grijze haren van je’ is een verzuchting die we allemaal wel eens slaken of aanhoren. En het blijkt dat er een kern van waarheid achter die uitroep schuilt. Onderzoekers van Columbia University (V.S.) hebben aangetoond dat er een verband bestaat tussen stress en verlies van haarkleur. Nog bijzonderder: het proces is in enige mate omkeerbaar. Op 22 juni werd de studie gepubliceerd door vaktijdschrift eLife.
Hoofdonderzoeker prof. Martin Picard legt uit dat de studie verder gaat dan alleen maar het bewijzen van een volksgeloof. “Als we erachter komen hoe het kan dat ‘oude’ grijze haren terugkeren naar hun ‘jonge’ gepigmenteerde toestand, dan leren we wellicht ook meer over hoe het verouderingsproces beïnvloed kan worden, en wat voor rol stress daarbij speelt. Er is steeds meer bewijs dat het verouderingsproces niet lineair verloopt en dat soms tijdelijk tot stilstand gebracht kan worden, en zelfs omgekeerd.”
“Onze haren bevatten informatie over onze biologische geschiedenis, net zoals jaarringen in bomen dat doen”, gaat Picard verder. “Wanneer haren zich nog steeds onder de huid bevinden in de haarzakjes ondergaan ze de invloed van allerlei processen die zich in ons lichaam afspelen, en daar horen ook stresshormonen bij. Maar zodra de haren beginnen te groeien verharden ze, en dan worden al die invloedsfactoren als het ware gekristalliseerd.”
Dat stress het grijs worden kan versnellen werd vermoed, maar wetenschappers hadden nog niet aan kunnen tonen op welke manier dat gebeurt, en welke exacte correlatie er is tussen stress en haarpigmentatie op follikelniveau. Hoofdauteur Ayeley Rosenberg ontwikkelde een manier om zeer gedetailleerde beelden vast te leggen van microscopisch dunne plakjes mensenhaar, om zo vast te stellen hoe vergrijsd die haren waren. Elk plakje, niet meer dan een twintigste millimeter dik, staat voor ongeveer een uur haargroei.
“Met het blote oog zie je eigenlijk geen kleurverschil als je naar een enkele haar kijkt”, legt Picard uit, “maar onder een hogeresolutiescanner zie je hele subtiele kleurvariaties.” Voor het onderzoek werden haren van 14 vrijwilligers bestudeerd, en de resultaten werden afgezet tegen een dagboek waarin de proefpersonen hun stressniveaus bijhielden. Wat vrijwel meteen opviel was dat sommige grijze haren hun oorspronkelijke kleur weer terugkregen, wat nooit eerder wetenschappelijk was vastgesteld.
Toen de haarscans werden vergeleken met de stressdagboeken was een duidelijk verband te zien tussen stress en mate van vergrijzing. En in enkele gevallen werd een ommekeer van de vergrijzing waargenomen die samenviel met het verminderen van stress. Bij een man werden vijf grijze haren weer zwart toen hij op vakantie ging.
De wetenschappers denken dat de verandering van haarkleur gebeurt wanneer de mitochondriën in de haarzakjes reageren op stress. “Mitochondriën zijn niet alleen de motor van elke cel, maar fungeren ook als kleine antennes die allerlei signalen oppikken, inclusief stress”, denkt Picard. Bij een eerdere studie met muizen was ook al een mitochondrische connectie tussen stress en haarkleur gezien, maar daar was het proces onomkeerbaar door een verlies aan stamcellen in het haarzakje.
“Volgens ons onderzoek is vergrijzing omkeerbaar bij mensen, en dat wijst mogelijk op een ander mechanisme”, denkt medeauteur professor Ralf Paus van de universiteit van Miami. “De haarzakjes van muizen verschillen behoorlijk van die van mensen, en het is zeer wel denkbaar dat dit een studie is waarbij muismodellen niet zomaar een parallel bij mensen hoeven te hebben.”
De onderzoekers denken niet dat ontspanning en stressvermindering bij iedereen tot een terugkeer van de eigen haarkleur zal leiden. Picard sluit af: “Uitgaande van onze berekeningen denken we dat haren langzaam maar zeker een stadium bereiken waarop ze grijs worden. Bij mensen die de middelbare leeftijd naderen bevinden de haren zich vanwege de biologische leeftijd dicht tegen die grenswaarde aan. En dan kan stress net het duwtje geven om de haren heel snel grijs te laten worden. Toch denken we niet dat simpelweg verminderen van stress de haren van een 70-jarige die al jarenlang grijs is opeens weer donker zal maken. Net zo min als we denken dat de haren van een 10-jarig kind zomaar grijs zullen worden onder invloed van stress.”
Referentie
Naar boven
