Psychologische therapie voor mensen met dementie minder effectief dan voor mensen zonder dementie

oktober 2022 Wetenschap Diede Smeets

Depressie en ongerustheid komen veel voor bij mensen die leven met dementie (‘people living with dementia’, PLWD), de prevalentie van zowel depressie en ongerustheid wordt geschat op 38% bij milde dementie.1 Het is op dit moment onduidelijk of routinematige psychologische therapie kan helpen bij het verminderen van deze symptomen bij PLWD. Een recente studie gepubliceerd in eClinicalMedicine, richtte zich op het onderzoeken van de verbeteringen in depressie- en ongerustheidssymptomen gedurende psychologische therapie bij PLWD en het vergelijken van deze uitkomsten met de effecten bij mensen zonder dementie.2  

Depressie, ongerustheid en dementie dragen sterk bij aan de wereldwijde gezondheidsgerelateerde last, waardoor het cruciale problemen zijn voor de volksgezondheid.3,4 Ongerustheid en depressie bij PLWD zijn geassocieerd met meerdere negatieve uitkomsten, zoals een lagere kwaliteit van leven, een snellere verslechtering van het cognitief vermogen, eerdere institutionalisering en verhoogde stress bij de zorgverlener.5-9 Eerdere review-artikelen vonden over het algemeen positief bewijs uit gerandomiseerde klinische studies wat betreft de werkzaamheid van psychologische therapieën bij het verminderen van depressie, ongerustheid en psychologische nood bij PLWD.10-12 Omdat er mogelijk systematische verschillen zijn tussen PLWD die deelnemen in klinische studies en hen die kritische zorg ontvangen is het echter onduidelijk hoe representatief deze uitkomsten zijn voor PLWD in de klinische praktijk.

MODIFY-studie

In de MODIFY-studie werd nationale data uit Engeland van de Improving Access to Psychological Therapies(IAPT)-services gelinkt aan Hospital Episode Statistics-data, de Mental Health Services Dataset en HES-ONS-mortaliteitsdata om zo 1.549 PLWD te identificeren die binnen IAPT psychologische therapie voltooiden tussen 2012-2019. Daarnaast werd een ‘propensity score’-gematchte controlegroep geïdentificeerd zonder vastgestelde dementie. Uitkomstmaten waren onder andere pre-postinterventie veranderingen in depressie (PHQ-9) en ongerustheid (GAD-7) en behandelingsuitkomsten zoals betrouwbare verbetering, herstel en verslechtering.

Behandelingsuitkomsten

Betrouwbare verbetering werd gedefinieerd als zijnde reductie in depressie- of ongerustheidssymptomen tussen de eerste en laatste bijgewoonde behandelingssessie boven de drempel voor meetfouten van de corresponderende symptoomschaal (≥6 punten op PHQ-9, ≥4 punten op GAD-7). Betrouwbaar herstel was een betrouwbare verbetering en einde van de behandeling onder de drempel voor ‘caseness’ volgens eerdergenoemde symptoomschalen. Betrouwbare verslechtering werd gedefinieerd als zijnde een toename in depressie- of ongerustheidssymptomen tussen de eerste een laatste behandelingssessie van ten minste de drempel voor de meetfout.

Minder groot effect bij PWLD

Symptomen van depressie (t(1548)=31,05; p<0,001) en ongerustheid (t(1548)=30,31; p<0,001) verbeterden in PWLD gedurende de psychologische therapie met substantiële effectgroottes (depressie: d=-0,83; ongerustheid: d=-0,80). PLWD hadden echter minder kans op betrouwbare verbetering (oddsratio (OR): 0,75 [95%-BI]: 0,63-0,88; p<0,001) of herstel (OR: 0,75 [95%-BI]: 0,64-0,88; p=0,001) en een hogere kans op verslechtering (OR: 1,35 [95%-BI]: 1,03-1,78; p=0,029) dan de controlegroep zonder dementie.

Psychologische therapie kan gunstig zijn voor PLWD met depressie of ongerustheid, maar is momenteel niet zo effectief als voor mensen zonder dementie. Meer onderzoek is nodig om toegang tot psychologische behandelingen te verbeteren en om de discrepantie en hoe behandelingen aangepast kunnen worden voor betere uitkomsten te begrijpen.

Referenties

  1. Leung DK, Chan WC, Spector A, et al. Prevalence of depression, anxiety, and apathy symptoms across dementia stages: A systematic review and meta-analysis. Int J Geriatr Psychiatry 2021;36:1330-44.
  2. Bell G, Baou CE, Saunders R, et al. Effectiveness of primary care psychological therapy services for the treatment of depression and anxiety in people living with dementia: Evidence from national healthcare records in England. eClinicalMedicine 2022;52:101692.      
  3. GBD Mental Disorders Collaborators. Global, regional, and national burden of 12 mental disorders in 204 countries and territories, 1990–2019: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2019. Lancet Psychiatry 2022;9:137-50.
  4. GBD 2016 Dementia Collaborators. Global, regional, and national burden of Alzheimer’s disease and other dementias, 1990-2016: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2016. Lancet Neurol 2019;18:88-106.
  5. Karttunen K, Karppi P, Hiltunen A, et al. Neuropsychiatric symptoms and quality of life in patients with very mild and mild Alzheimer’s disease. Int J Geriatr Psychiatry 2011;26:473-82.
  6. Rapp MA, Schnaider-Beeri M, Wysocki M, et al. Cognitive decline in patients with dementia as a function of depression. Am J Geriatr Psychiatry 2011;19:357-63.
  7. Dorenlot P, Harboun M, Bige V, et al. Major depression as a risk factor for early institutionalization of dementia patients living in the community. Int J Geriatric Psychiatry 2005;20:471-8.
  8. Kales HC, Chen P, Blow FC, et al. Rates of clinical depression diagnosis, functional impairment, and nursing home placement in coexisting dementia and depression. Am J Geriatr Psychiatry. 2005;13:441-9.
  9. Mukherjee A, Biswas A, Roy A, et al. Behavioural and psychological symptoms of dementia: correlates and impact on caregiver distress. Dement Geriatr Cogn Dis Extra 2017;7:354-65.
  10. Noone D, Stott J, Aguirre E, et al. Meta-analysis of psychosocial interventions for people with dementia and anxiety or depression. Aging Ment Health 2019;23:1282-91.
  11. Robinson A, Moghaddam N. Psychological treatments and therapy adaptations for psychological distress in dementia and mild cognitive impairment: a systematic review and meta-analysis. Mental Health Rev J 2022;27:295-318.
  12. Orgeta V, Leung P, del-Pino-Casado R, et al. Psychological treatments for depression and anxiety in dementia and mild cognitive impairment. Cochrane Database Syst Rev 2022;4:CD009125.