Dementie wordt gezien als een van de grote volksziekten van de laatste jaren, zeker nu in met name Westerse landen, zoals Nederland, de vergrijzing toeneemt. Het bericht dat onderzoekers van onder meer het Erasmus MC in Rotterdam vastgesteld hebben dat het risico op dementie de laatste decennia aan het afnemen is zorgde dan ook voor nogal wat opwinding. Eerder deze maand verscheen een artikel over het Rotterdamse onderzoek in vakblad Neurology
In het onderzoek, dat werd geleid door prof. Frank Wolters, werden de gegevens bekeken van in totaal 49.000 mensen van 65 jaar en ouder, die deelnamen aan een van 7 grote bevolkingsonderzoeken in Europa of de Verenigde Staten. Een van die onderzoeken vond plaats in de Rotterdamse wijk Ommoord, het ERGO-onderzoek. Van de 49.000 mensen werden er ruim 4200 dement, wat neerkomt op bijna 9%.
Wolters: “We hebben voor verschillende leeftijden gekeken hoe groot het risico was dat de deelnemers dementie zouden ontwikkelen. We zagen dat de afgelopen 30 jaar het risico ieder decennium daalde met 13%. Iemand die tien jaar geleden 70 jaar was, had een 13% hoger risico om binnen 5 jaar dement te worden dan iemand die nu 70 jaar is. En een 70-jarige aan het begin van deze eeuw had weer een 13% hoger risico dan 70-jarigen in 2010.”
In Nederland hebben momenteel naar schatting 280.000 mensen een of andere vorm van dementie. Mensen die dementeren worden vaak vergeetachtig en verliezen gaandeweg cognitieve en communicatieve functies. Het is na hart- en vaatziekten de op een na grootste doodsoorzaak in Nederland, nog voor kanker. De ziekte van Alzheimer is de bekendste vorm van dementie, en de onderzoekers hebben het risico op die ziekte apart in kaart gebracht. Het blijkt dat het risico om die ziekte te krijgen zelfs sterker afneemt dan bij dementie in het algemeen. Het risico om de ziekte van Alzheimer te krijgen daalt iedere 10 jaar met 16%.
De grote vraag waar de onderzoekers zich nu voor gesteld zien is waar die risicodaling vandaan komt. Wolters: “De genetische risicofactoren van de deelnemers zijn niet veranderd. De grote vraag is dus: wat is er de afgelopen decennia wél gebeurd in Europa en de VS, waardoor het risico op dementie is gedaald? Als we die antwoorden vinden, hebben we belangrijke sleutels in handen om dementie verder aan te pakken.”
Wolters denkt hardop over mogelijke verklaringen. Hij ziet een mogelijk verband met de aanpak van hart- en vaatziekten in Europa en de VS. Mensen worden aangemoedigd om te stoppen met roken, en te letten op cholesterol. Van hoge bloeddruk is bovendien ook bekend dat dat een negatieve invloed op het dementierisico kan hebben. “Met het terugdringen van de epidemie van hart- en vaatziekten lopen ook de hersenen op leeftijd minder schade op”, suggereert Wolters. Hij ziet steun voor deze theorie in het feit dat het risico op dementie in Azië, Afrika en Zuid-Amerika niet of nauwelijks daalt, terwijl juist in die werelddelen welvaartsziekten zoals hoge bloeddruk en verhoogd cholesterol groeiende zijn.
De onderzoekers vermoeden ook dat opleidingsniveau een factor kan zijn in het dalende risico op dementie. Wolters hierover: “Verschillende onderzoeken laten zien dat mensen met een hogere opleiding minder vaak dement worden. Het zou kunnen dat deze mensen gezonder leven en dat dat effect heeft. Maar het kan ook dat een hogere opleiding beschermt, dat leren je hersenen beter ontwikkelt. Dat je hersenen een reserve opbouwen tegen slijtage later in het leven.”
Verder lezen
Lees het artikel in Neurology (Engelstalig)
Naar boven
