Tijdens het congres ACR Convergence 2024 presenteerde John R.P. Tesser, MD, FACP, van Arizona Arthritis & Rheumatology Associates en Midwestern University, de resultaten van de RESET RA-studie over nervus vagus-stimulatie bij reumatoïde artritis (RA). De studie, uitgevoerd met de SetPoint System-implantaattechnologie, liet een statistisch significant voordeel zien bij patiënten met RA. De resultaten, gepubliceerd in Abstract L10, tonen dat vagus-stimulatie de ziekteactiviteit vermindert en mogelijk een nieuwe, niet-medicinale en niet-invasieve behandeloptie biedt voor patiënten met een inadequate respons op conventionele therapieën.
In de gerandomiseerde, gecontroleerde RESET RA-studie ondergingen patiënten een implantatie van het SetPoint System, een apparaatje ter grootte van een vitaminepil dat via een eenvoudige poliklinische ingreep op de linker cervicale nervus vagus werd geplaatst. Het apparaatje werd geprogrammeerd om dagelijks 60 seconden automatische stimulatie te leveren. De primaire uitkomstmaat, de ACR20-respons na 12 weken, werd significant vaker bereikt in de behandelgroep (44,2%) dan in de controlegroep (19%) (P = .0054). Ook verbeterden de DAS28-CRP LDA/remissiecijfers significant en waren er minder progressieve erosies zichtbaar op MRI bij patiënten in de behandelgroep.
Een belangrijke subanalyse van de studie toonde aan dat patiënten die slechts één eerdere behandeling met een TNF-remmer hadden ondergaan, een sterker effect van de nervus vagus-stimulatie ervaarden dan patiënten die meerdere geavanceerde behandelingen hadden geprobeerd. De ACR20-respons was aanzienlijk hoger bij deze subgroep, wat de mogelijkheid suggereert dat vagus-stimulatie het meest effectief kan zijn bij patiënten in een eerder stadium van de ziektebehandeling.
Na de initiële studieperiode van 12 weken werden patiënten uit de controlegroep overgezet naar actieve behandeling in een open-label fase. Na 24 weken steeg de ACR20-respons in de actieve behandelgroep tot 51,5%, terwijl deze in de voormalige controlegroep, nu onder actieve stimulatie, op 53,1% lag. De DAS28-CRP-remissiecijfers bleven in beide groepen verbeteren.
Wat betreft veiligheid rapporteerde de studie slechts 1,7% ernstige bijwerkingen in de behandelgroep. De technologie achter nervus vagus-stimulatie is niet nieuw en wordt al decennialang toegepast bij aandoeningen zoals epilepsie, depressie en beroerte. Volgens de onderzoekers is de implantatieprocedure eenvoudig en veilig uit te voeren door ervaren neurochirurgen. Wel kunnen patiënten tijdens de stimulatie tijdelijk een verandering in stem ervaren, en bestaat er een klein risico op langdurige schade aan de stembanden.
De resultaten van de RESET RA-studie suggereren dat nervus vagus-stimulatie een effectieve en veilige behandelingsoptie kan zijn voor RA, zonder de immunosuppressieve bijwerkingen van conventionele therapieën zoals TNF-remmers en JAK-remmers. Ronald van Vollenhoven, MD, PhD, hoogleraar en hoofd van de afdeling reumatologie en klinische immunologie aan het Amsterdam UMC, benadrukt dat verdere klinische onderzoeken nodig zijn om de langetermijneffecten en de toepassing bij bredere patiëntengroepen te evalueren. Momenteel wordt onderzocht of vagus-stimulatie ook voordelen kan bieden bij andere auto-immuunziekten zoals de ziekte van Crohn en multiple sclerose.
Als de Amerikaanse FDA het SetPoint System goedkeurt, mogelijk al in 2025, zou dit een paradigmaverschuiving kunnen betekenen in de behandeling van RA. De procedure zou een kosteneffectief alternatief kunnen vormen voor biologische geneesmiddelen, die jaarlijks tussen de $50.000 en $100.000 per patiënt kunnen kosten. De effectiviteit van neuro-immuunmodulatie zonder de noodzaak van aanvullende farmacologische therapie werd in de RESET RA-studie aangetoond bij 81% van de patiënten na 24 weken.
Hoewel de eerste toepassing waarschijnlijk gericht zal zijn op patiënten met een inadequate respons op bestaande therapieën, kan de technologie in de toekomst breder worden ingezet. Van Vollenhoven benadrukt dat vervolgstudies nodig zijn om de optimale patiëntengroepen te identificeren en de interacties met andere medische apparaten in kaart te brengen. Patiënten en reumatologen zullen gezamenlijk moeten beslissen of vagusstimulatie een geschikte behandeloptie is, afhankelijk van individuele ziektekenmerken en beschikbaarheid binnen het zorgsysteem.
De nervus vagus, ook wel de tiende hersenzenuw (craniale zenuw X) genoemd, is een van de belangrijkste zenuwen in het autonome zenuwstelsel. Deze zenuw loopt vanuit de hersenstam via de hals naar organen in de borst- en buikholte, waaronder het hart, de longen en de darmen. De nervus vagus speelt een cruciale rol in de regulatie van vitale functies zoals de hartslag, spijsvertering en immuunrespons. Daarnaast maakt hij deel uit van de cholinerge anti-inflammatoire reflex, een mechanisme waarmee het lichaam ontstekingen kan remmen door invloed uit te oefenen op het immuunsysteem. Elektronische stimulatie van de vaguszenuw wordt al toegepast, met name in de neurologie, als behandeling voor epilepsie. Ook wordt VNS ingezet tegen sommige vormen van depressie.
Referenties
Naar boven
