Toen dr. Stefan Barakat, arts bij de afdeling klinische genetica in Erasmus MC Sophia in 2017 een pasgeboren meisje in de spreekkamer kreeg met een zeer ernstige vorm van epilepsie kon hij nog niet bevroeden dat het om een onontdekte, uiterst zeldzame vorm van de ziekte ging. Die ziekte heeft inmiddels zijn naam gekregen, gecombineerd met die van promovendus Elena Perenthaler. En nu is er mogelijk zicht op een toekomstige behandeling voor het Barakat-Perenthaler syndroom (BPS).
Het onderzoek van het jonge patiëntje in 2017 leidde tot de ontdekking dat de ziekte veroorzaakt werd door een mutatie in het UGP2-gen, een gen dat nooit eerder in verband was gebracht met epilepsie. Naast ernstige epilepsie had het meisje ook een ontwikkelingsachterstand die eveneens door het genetisch defect werd veroorzaakt. De mutatie van het UGP2-gen blokkeert de aanmaak van een specifieke vorm van het UGP2-eiwit, dat vooral in de hersenen erg belangrijk is. Het gebrek aan UGP2-eiwit in de hersenen leidt tot BPS: een combinatie van slecht behandelbare epilepsie, ernstige ontwikkelingsachterstand en problemen met zicht en voeding.
De ziekte is uiterst zeldzaam: geschat wordt dat er wereldwijd niet meer dan 40 kinderen aan BPS lijden. De website GeneMatcher bracht die patiënten aan het licht. Meestal overlijden de kinderen al op jonge leeftijd, en er is nog geen behandeling beschikbaar die de oorzaak van de ziekte aanpakt. Er worden wel epilepsieremmers voorgeschreven, maar vaak met beperkt succes.
Wat Barakat en Perenthaler wel opviel was dat bijna alle kinderen in het Midden-Oosten bleken te wonen. Uiteindelijk zijn de twee erin geslaagd om alle families te kunnen herleiden naar een gezamenlijke voorouder die 600 jaar geleden in de streek Beloetsjistan op de grens van Iran, Pakistan en Afghanistan moet hebben gewoond. De link met Nederland heeft vermoedelijk te maken met het feit dat de VOC in de 17de eeuw een handelspost in dat gebied bezat.
De onderzoekers willen nu op zoek naar een behandeling waarbij het defect aan het UGP2-gen als het ware omzeild kan worden. Het UGP2-eiwit is betrokken bij de verwerking van glucose, en een verstoring van het glucosemetabolisme kan leiden tot hersenproblemen. De eerste insteek van de wetenschappers is het uittesten (in vitro en op zebravisjes) van bestaande medicijnen die reeds zijn goedgekeurd door de FDA. Dat zijn er meer dan 2000.
Als het lukt om een medicijn te vinden, kan dat ook een behandeling voor GLUT1-deficientie betekenen, een andere genetische vorm van epilepsie, die een stuk minder zeldzaam is dan BPS.
Meer informatie
Naar boven
