Overgewicht wordt in toenemende mate beschouwd als een risicofactor voor MS. Dit heeft door een oplopend percentage van de bevolking met overgewicht serieuze implicaties. Hoe dit verband tussen BMI en MS in elkaar zit, is echter op dit moment nog niet duidelijk. Harroud en collega’s onderzochten de mogelijke rol hierbij van enkele kandidaatstoffen.
Er worden in de literatuur meerdere hypothesen genoemd waarin een hogere BMI leidt tot een hoger risico op MS. Een daarvan is via vitamine D. Van obesitas is bekend dat het de biologische beschikbaarheid verlaagt van de belangrijkste circulerende vorm van vitamine D, 25-hydroxyvitamine D (25OHD). Een verlaagde vitamine D-waarde wordt daarnaast sterk geassocieerd met het risico op het ontwikkelen van MS. Een andere hypothese is dat het gaat via veranderde waarden van door vetweefsel geproduceerde cytokinen, waaronder leptine en adiponectine. Van deze cytokinen is bekend dat ze onder meer het beloop van EAE, het diermodel van MS, beïnvloeden.
STUDIE-OPZET
De onderzoekers probeerden in deze studie te achterhalen welk deel van de link tussen obesitas en MS kan worden verklaard door veranderingen in vitamine D, leptine en adiponectine. Hiertoe werd het effect van BMI en deze 3 stoffen op het risico voor MS middels een Mendeliaans randomisatienetwerk geanalyseerd. Mendeliaanse randomisatie maakt gebruik van natuurlijke genetische variatie als een substituut voor blootstelling. Dit is mogelijk wanneer genetische varianten exclusief invloed hebben op de te onderzoeken factor. Een voorbeeld hiervan is de ‘single nucleotide’ polymorfisme in CYP2R1, waar een variant met guanine zorgt voor hogere 25OHD-waarden en met adenine voor lagere 25OHD-waarden. Voor deze studie werden samen meer dan 200 genetische varianten gebruikt als voorspeller voor BMI, 25OHD, adiponectine en leptine. Om het effect op MS te onderzoeken werd gebruik gemaakt van het ‘International MS Genetics Consortium (IMSGC)’ met genetische informatie van 14.802 MS-patiënten en 26.703 gezonde controles.
RESULTATEN
De onderzoekers vonden zoals verwacht een significant effect van BMI geassocieerd met overgewicht op het risico op het ontwikkelen van MS, waarbij de toename van de BMI met 1 standaarddeviatie overeenkwam met een risicotoename van 40% (OR 1,40; 95%-BI 1,16-1,67; p=3,1×10-4). Bovendien werd gevonden dat hogere 25OHD-waarden waren geassocieerd met een lager risico op MS, waarbij een verhoging overeenkomend met 1 standaarddeviatie leidde tot een 28% reductie in risico (OR 0,72; 95%-BI 0,60-0,87; p=6,2×10-4). Dit is het verschil tussen bijvoorbeeld 50 nmol/l en 70 nmol/l. Voor zowel adiponectine en leptine-waarden werd geen verband gevonden met het ontwikkelen van MS (respectievelijke OR’s 1,05 [p=0,78] en 1,18 [p=0,64]).
Analyse van de data liet zien dat een hogere BMI leidde tot lagere 25OHD-waarden. Andersom hadden 25OHD-waarden geen effect op BMI. Vervolgens werd door de onderzoekers het indirecte effect van 25OHD gescheiden van het totale effect van BMI op MS. De onderzoekers kwamen tot de conclusie dat 5,4% (95%-BI 0,4%-30,5%) van het BMI-effect op het risico voor het ontwikkelen van MS kan worden toegeschreven aan een verlaagde beschikbaarheid van 25OHD-waarden. Samen met de afwezigheid van een effect van leptine en adiponectine betekent dit dat minimaal 70% van het effect van BMI toe te schrijven lijkt aan vooralsnog onbekende factoren.
CONCLUSIE
Deze studie bevestigt dat een hogere BMI en lagere 25OHD-waarden zijn geassocieerd met een hoger risico op het ontwikkelen van MS. Leptine en adiponectine daarentegen lijken geen rol te spelen. Het overgrote deel van het BMI-effect kan niet worden toegeschreven aan een verlaging van de vitamine D. Met vitamine D-supplementen zal dan ook maar een klein deel van de associatie tussen obesitas en MS kunnen worden gereduceerd.
Referentie
Harroud A, Manousaki D, Mitchell R, et al. The relative contributions of obesity, vitamin D, leptin and adiponectin to multiple sclerosis risk: a Mendelian randomization mediation analysis. Gepresenteerd tijdens MSVirtual 2020; abstract FC04.05.
Naar boven
