Het goede nieuws over de gezondheidseffecten van GLP-1 agonisten blijft maar komen. Niet alleen tegen diabetes en obesitas blijkt deze klasse geneesmiddelen effectief te zijn, maar ook tegen de ziekte van Alzheimer. Recent onderzoek uit Londen (Verenigd Koninkrijk) wijst uit dat de GLP-1 agonist liraglutide, ontwikkeld door Novo Nordisk en goedgekeurd in Europa sinds 2009, de hersenen van mensen met milde Alzheimer kan beschermen. Na een jaar behandeling bleek de cognitieve achteruitgang met maar liefst 18% te verminderen in vergelijking met een placebo. Deze bevindingen uit een fase IIb-studie werden onlangs gepresenteerd op de Alzheimer’s Association International Conference (AAIC).
Liraglutide, dat momenteel goedgekeurd is onder de namen Saxenda voor gewichtsverlies en Victoza voor diabetes, is een voorganger van het middel semaglutide (Ozempic/Wegovy) dat de laatste tijd enorm in het nieuws is. Liraglutide heeft in diermodellen neuroprotectieve effecten aangetoond. De ELAD fase IIb-studie, gepresenteerd op de AAIC, suggereert dat liraglutide werkt door het vertragen van de krimp van hersengebieden die cruciaal zijn voor geheugen, leren, taal en besluitvorming.
De middelste fase van de studie betrof 204 patiënten met milde Alzheimer die gedurende een jaar dagelijks een subcutane injectie met liraglutide of een placebo ontvingen. De gerandomiseerde, dubbelblinde, placebogecontroleerde studie Evaluating the Effects of the Novel GLP-1 Analogue Liraglutide in Alzheimer’s Disease (ELAD), geleid door Prof. Paul Edison, M.D., Ph.D., hoogleraar aan het Imperial College London, omvatte 204 patiënten met milde Alzheimer die werden gezien in 24 klinieken in het Verenigd Koninkrijk. Elke deelnemer kreeg een jaar lang dagelijks een subcutane injectie: de helft (102) ontving tot 1,8 mg liraglutide en de andere helft (102) ontving een placebo. Voorafgaand aan de studie ondergingen alle patiënten magnetische resonantie beeldvorming (MRI) om de hersenstructuur en -volumes te evalueren, glucosemetabolisme PET-scans en gedetailleerde geheugentests. Deze onderzoeken werden aan het einde van de studie herhaald, met regelmatige veiligheidsbezoeken tussendoor.
Het primaire eindpunt van de studie was de verandering in de cerebrale glucosemetabolische snelheid in de corticale gebieden van de hersenen (hippocampus, mediale temporale lob en posterieure cingulate cortex), wat niet werd behaald. Echter, het secundaire eindpunt van verandering in scores voor klinische en cognitieve metingen en het exploratieve eindpunt van hersenvolume toonden een statistisch significant voordeel.
De resultaten lieten zien dat patiënten die liraglutide ontvingen, bijna 50% minder volumeverlies hadden in verschillende hersengebieden, waaronder de frontale, temporale en pariëtale kwabben en de totale grijze stof, zoals gemeten door MRI. Dit suggereert dat liraglutide de hersenen beschermt op een manier die vergelijkbaar is met hoe statines het hart beschermen.
Het onderzoek stelde ook dat de effecten van liraglutide mogelijk ook het verminderen van ontstekingen in de hersenen omvatten, naast het verlagen van insulineresistentie en de toxische effecten van Alzheimer biomarkers zoals amyloïde-beta en tau. Ook lijkt liraglutide de communicatie tussen zenuwcellen in de hersenen te verbeteren.
Off-label gebruik van bestaande en reeds goedgekeurde geneesmiddelen zoals liraglutide biedt voordelen omdat er al veel gegevens en ervaring beschikbaar zijn uit eerder onderzoek en praktisch gebruik. Dit betekent dat er al veel bekend is over de effectiviteit en bijwerkingen van deze middelen in andere ziekten, wat de ontwikkeling en toepassing voor nieuwe indicaties zoals Alzheimer kan versnellen.
Referenties
Naar boven
