Het communiceren van risico’s (‘risk communication’, RC) is een belangrijk onderdeel van gezamenlijke besluitvorming in de zorg, maar kan uitdagend zijn bij personen met een beperkte gezondheidsgeletterdheid (‘limited health literacy’, LHL). In een recente studie, uitgevoerd door onderzoekers van Maastricht University, is een overzicht opgesteld van communicatiestrategieën die ingezet worden om de voordelen en risico’s van diagnostische procedures en behandelingen te bespreken met personen met LHL.
In de gezondheidszorg komt steeds meer aandacht voor het belang van gezondheidsgeletterdheid en de beperking die LHL kan opleveren bij het navigeren van het zorgsysteem. Hierbij ontstaat met name een probleem bij gezamenlijke besluitvorming over behandelingen en diagnostische procedures bij personen met LHL. Een belangrijk onderdeel van gezamenlijke besluitvorming over deze zaken is namelijk het bespreken en begrijpen van de risico’s en voordelen van diverse interventies, wat via RC wordt bewerkstelligd.
De onderzoekers doorzochten PubMed, Embase, Cinahl and PsycInfo naar relevante artikelen. In totaal werden 28 studies gevonden die RC bij gezamenlijke besluitvorming betroffen in een brede context: er werden geen aandoeningen of zorgsituaties geëxcludeerd én er werd een brede conceptualisatie van gezondheidsgeletterdheid aangehouden. De studies werden op onafhankelijke wijze geselecteerd door twee onderzoekers, waarna één onderzoeker de data-extractie uitvoerde. Vervolgens werden de bevindingen met betrekking tot personen met LHL die RC-aanbevelingen ontvingen, beschreven.
Het niveau van gezondheidsgeletterdheid varieerde tussen de verschillende geïncludeerde studies. De meeste studies hadden een experimenteel studieontwerp, waarbij de nadruk met name lag op RC via visuele middelen. Uit de analyse bleek dat opzichzelfstaande verbale RC vermeden moet worden. Daarnaast bleek dat de framing van informatie over risico’s de risicoperceptie van deelnemers beïnvloedt: interventies werden als minder risicovol beschouwd wanneer ze op een positieve manier werden neergezet, terwijl interventies begeleid door negatief gepositioneerde informatie als risicovoller werd gezien. In de meeste studies werd geadviseerd om gebruik te maken van pictogrammatrices. Bij het gebruik van visuele RC is het echter van belang om rekening te houden met in welke mate personen gewend zijn aan het uitlezen van grafieken.
Het wetenschappelijke bewijs omtrent de werkzaamheid van RC-strategieën is beperkt. Met name visuele RC lijkt doeltreffend bij personen met LHL, hoewel er zeker ruimte bestaat voor uitgebreider onderzoek naar effectieve RC bij deze patiëntenpopulatie.
Referentie
Naar boven