Langdurige behandeling met amyloïdverwijderende antistoffen kan mogelijk de symptomen van alzheimer vertragen. Onderzoekers van de Washington University in St. Louis, VS, publiceerden in The Lancet Neurology resultaten van een verlengde studie naar gantenerumab bij mensen met een erfelijke vorm van de ziekte. De studie laat zien dat langdurige blootstelling aan het middel de amyloïdplaques in de hersenen sterk vermindert. Voor asymptomatische deelnemers die het langst behandeld werden, leek de kans op symptomen bijna te halveren. Toch blijft het klinische effect onzeker door het ontbreken van een placebogroep en methodologische beperkingen.
Het onderzoek vond plaats binnen de Dominantly Inherited Alzheimer Network Trials Unit (DIAN-TU), een lopend platformonderzoek naar erfelijke alzheimer (DIAD). De oorspronkelijke gerandomiseerde, dubbelblinde studie (DIAN-TU-001) onderzocht solanezumab en gantenerumab bij deelnemers die zich in een tijdsvenster van 15 jaar vóór tot 10 jaar na de geschatte aanvangsleeftijd van symptomen bevonden. Na afloop hiervan konden deelnemers instromen in een open-label extensiestudie (OLE) met hoge doses subcutaan gantenerumab (tot 1500 mg per twee weken).
Deelnemers kwamen uit acht landen, waaronder de VS, het VK en Frankrijk. De primaire uitkomstmaat was de verandering in amyloïdplaques, gemeten met 11C-Pittsburgh compound-B positron emissie tomografie (PiB-PET SUVR) over een periode van drie jaar. PiB-PET SUVR (Pittsburgh Compound-B Positron Emission Tomography Standardized Uptake Value Ratio) is een maat voor de hoeveelheid amyloïdplaques in de hersenen, zoals gemeten met een PET-scan en de tracer Pittsburgh Compound-B (PiB). Dit wordt gebruikt bij de diagnose en evaluatie van Alzheimer en andere neurodegeneratieve aandoeningen.
Van de 74 gerekruteerde deelnemers kregen 73 gantenerumab. Slechts 13 personen voltooiden de driejarige behandeling, terwijl 64% stopte door vroegtijdige beëindiging van de studie en 18% om andere redenen. In de intention-to-treat-analyse was de gemiddelde daling in PiB-PET SUVR -0,71 (95% BI -0,88 tot -0,53; p<0,0001), wat wijst op significante amyloïdverwijdering.
Bij een tussentijdse analyse bedroeg de hazard ratio voor klinische achteruitgang gemeten met de Clinical Dementia Rating-Sum of Boxes (CDR-SB) 0,79 (95% BI 0,47 tot 1,32) voor alle gantenerumabgebruikers en 0,53 (95% BI 0,27 tot 1,03) voor de langst blootgestelde groep. Dit suggereert een trend naar symptoomvertraging, maar het effect was niet robuust genoeg voor definitieve conclusies.
Bijwerkingen kwamen vaak voor: 53% ontwikkelde amyloïd-gerelateerde beeldvormingsafwijkingen, zoals microbloedingen (47%), hersenoedeem (30%) en oppervlakkige siderose (6%). Ernstige bloedingen of sterfte traden niet op.
In Nederland lijden naar schatting 290.000 mensen aan alzheimer, waarvan slechts een klein deel een autosomaal dominante vorm heeft. Momenteel zijn lecanemab en donanemab als amyloïdverwijderende therapieën beschikbaar voor patiënten met milde symptomen. Deze middelen bieden een bescheiden vertraging van de ziekteprogressie en worden in specifieke gevallen toegepast. Gantenerumab werd eerder afgekeurd door de FDA en EMA vanwege onvoldoende klinisch voordeel, waardoor bredere toepassing voorlopig onwaarschijnlijk is.
Naar boven
