Special

DE VERPLEEGKUNDIG SPECIALIST IN DE EPILEPSIECHIRURGIE WORDT STEEDS BELANGRIJKER

SAMENVATTING

In de afgelopen 15 jaar hebben verpleegkundig specialisten een steeds prominentere plek verworven in de klinische gezondheidszorg. Ook in de neurologie is deze beroepsgroep ruim vertegenwoordigd. Voor deze special spraken we met 2 verpleegkundig specialisten die werken op het gebied van de epilepsiechirurgie in het UMC Utrecht, Janine Ophorstvan Eck, Master Advanced Nursing Practice (MANP) vanaf het eerste uur. Miranda Postma is MANP sinds 2014 en werkt sinds 2022 als MANP binnen de epilepsiezorg.

VISUALASE MRI-GELEIDE LASERABLATIE TECHNIEK: METHODIEK EN TOEPASSING IN DE PRAKTIJK

SAMENVATTING

Behandeling met MRI-geleide Laser Interstitiële Thermotherapie (MRILITT) is een veelbelovende techniek die onder andere ingezet kan worden bij moeilijk behandelbare epilepsiepatiënten. Bij MRI-LITT wordt gebruik gemaakt van lokale verhitting via een stereotactisch ingebrachte katheter. Hiermee wordt laserablatie toegepast op intraparenchymateuze cerebrale laesies met als doel irreversibele schade/necrose te veroorzaken. Tijdens de procedure kan met behulp van MRI-thermometrie de temperatuur gecontroleerd worden zodat omliggend hersenweefsel niet aangetast wordt.^1,2 Sinds maart 2018 is de technologie voor MRI-LITT goedgekeurd in Europa en werden meerdere epilepsiepatiënten behandeld met onder andere de Visualase® (zie Afbeelding 1).^2–4

DIEPE HERSENSTIMULATIE: LIEVER MINDER!

SAMENVATTING

Epilepsie is lange tijd beschouwd als een benigne aandoening, ondanks alle traumata die aanvallen op kunnen leveren, de enorme psycho-socio-economische impact van de aanvallen en SUDEP. Gelukkig brokkelt de laatste jaren dit therapeutisch nihilisme af, mede gesteund door nieuwe therapeutische ontwikkelingen, waaronder Deep Brain Stimulation (DBS) voor epilepsie. Neurostimulatie of neuromodulatie gebruikt electrische pulsen om epileptogene netwerken in de hersenen te remmen en wellicht zelfs te modificeren. DBS is een neuromodulatoire behandeling voor patiënten met refractaire focale epilepsie, bij wie de initiële medicatie niet werkzaam is en chirurgie niet wenselijk of niet mogelijk is. De kans op succes van neuromodulatie is, na 2 tot 3 adequaat gedoseerde en geprobeerde anti-aanvalsmedicijnen, in deze fase hoger dan die van medicatiewijziging.¹ Daar dient bij aangetekend te worden dat van de meest recente nieuwe medicijnen nog onvoldoende gegevens voorhanden zijn over de langetermijneffectiviteit. Er zijn verschillende hersengebieden die gestimuleerd kunnen worden, zowel intracerebraal (anterieure nucleus thalamicus, centromediane thalamus, hippocampus, neocortex) als cerebellair. In Nederland wordt, buiten studieverband, uitsluitend de stimulatie van de anterieure nucleus thalamicus (DBS-ANT) toegepast.² DBS-ANT heeft in Europa in 2012 een CE-markering gekregen, in Amerika recent ook een FDA-approval.

DIEPE HERSENSTIMULATIE: LIEVER MEER!

SAMENVATTING

‘Deep Brain Stimulation’ (DBS) is de laatste jaren een onderdeel geworden van de neurochirurgische behandeling van verschillende ziektebeelden, waaronder refractaire epilepsie. Een terugkerend getal in de literatuur is dat ongeveer één derde van de patiënten met epilepsie medicatieresistente aanvallen heeft. Als resectieve epilepsiechirurgie voor deze groep geen optie is, behoort een behandeling met DBS (of een andere vorm van neuromodulatie) misschien nog wel tot de mogelijkheden.

PROMINENTERE PLEK VAN NEUROSTIMULATIE GERECHTVAARDIGD?

SAMENVATTING

Epilepsie is een neurologische aandoening die gepaard gaat met functionele en structurele veranderingen in de hersenconnectiviteit, zowel tijdens een aanval als in de periode tussen twee aanvallen.¹ Circa 3 op de 10 patiënten met epilepsie reageren niet of onvoldoende op anti-epileptica.² Bij patiënten met medicatieresistente epilepsie die niet in aanmerking komen voor een hersenoperatie, kan neurostimulatie overwogen worden. In Nederland zijn twee vormen van neurostimulatie beschikbaar, te weten Nervus-vagusstimulatie en diepe hersenstimulatie.³

CHIRURGIE EN NEUROMODULATIE: WHAT’S NEW?

INTRODUCTIE

De wereldwijde prevalentie van epilepsie is circa 50 miljoen, in Nederland zijn dit ongeveer 200.000 patiënten.¹ Hiervan is circa 30–40% farmacotherapieresistent, dat wil zeggen: niet aanvalsvrij na minstens twee adequaat geprobeerde, goed gedoseerde anti-epileptica.² Helaas blijft dit percentage relatief stabiel ondanks de introductie van nieuwe anti-epileptica. Daarbij is er een effectieve behandeloptie, namelijk epilepsiechirurgie wat zelfs aanvalsvrijheid als resultaat kan hebben. Echter is er sprake van een forse ‘behandel gap’ en wordt deze behandeloptie nog veel te weinig toegepast.³ Factoren die daarbij een rol kunnen spelen zijn: late verwijzing, misconceptie over mogelijkheden en angst van de patiënt.⁴ Met behulp van dit overzicht van een aantal hoogtepunten op het gebied van minimaal invasieve epilepsiechirurgie (‘minimal invasive epilepsy surgery’, MIES) van het 14e European Epilepsy Congress (EEC) moedigt dr. Weckhuysen aan om deze ‘gap’ te overbruggen.

NIEUWE BEHANDELOPTIES BIJ EPILEPSIE

SAMENVATTING

Ondanks het feit dat een groot aantal soorten anti-aanvalsmedicatie (ASM) op de markt zijn gekomen in de afgelopen 25 jaar, heeft ongeveer 30–40% van de patiënten onvoldoende aanvalscontrole.^1,2 Na het falen van twee ASM’s daalt de kans op het bereiken van aanvalscontrole aanzienlijk. Epilepsie wordt als medicatieresistent beschouwd wanneer onvoldoende aanvalscontrole behaald wordt na het proberen van twee verschillende soorten ASM’s in voldoende hoge dosering. De huidige richtlijn epilepsie (2022) van de Nederlandse Vereniging voor Neurologie adviseert het type ASM aan te passen aan het aanvalstype.