KWALITEIT VAN ZORG

Op weg naar een betere organisatie van zorg rondom de ziekte van Parkinson

SAMENVATTING

Ondanks de ontwikkelingen van de laatste jaren kan de organisatie van zorg rondom de ziekte van Parkinson nog beter: de geleverde zorg varieert nog veel per patiënt, de concentratie van zorg blijft een uitdaging, en ook patiënten zelf zien ruimte voor verbetering. Er liggen echter ook mogelijkheden: een snellere diagnose (vooral bij vrouwen) kan mogelijk tot minder zorgbehoefte leiden. Het inzetten op 1 aanspreekpunt kan patiënten helpen met de vele, vaak niet-medische vragen die zij hebben. Het creëren van zorgnetwerken met veel gemeenschappelijk behandelde patiënten kan samenwerking en expertise vergroten. En ook e-health en ‘wearables’ lijken bij te kunnen dragen aan monitoring en behandeling van patiënten met de ziekte van Parkinson.

(TIJDSCHR NEUROL NEUROCHIR 2022;123(7):321–4)

Vernieuwde NVN-richtlijnmodule: behandeling van het herseninfarct met intraveneuze alteplase na 4,5 uur

SAMENVATTING

Recente gerandomiseerde trials hebben aangetoond dat intraveneuze alteplase ook veilig en effectief kan zijn bij een herseninfarct buiten het huidige tijdsvenster van 4,5 uur vanaf het ontstaan van de uitval. Hierbij dient te worden voldaan aan strikte klinische en radiologische criteria. Dit was aanleiding om de module ‘Trombolyse met alteplase’ van de NVN-richtlijn ‘Herseninfarct en hersenbloeding’ te herzien. Hierin wordt aanbevolen om alteplase te overwegen bij patiënten met een herseninfarct tussen 4,5-12 uur na ‘last seen well’, bij wie op CT-perfusie sprake is van een kleine infarctkern (<25 ml) met minstens een even grote penumbra of bij wie op de MRI-scan een mismatch tussen de DWI-en FLAIR-opname wordt aangetoond.

(TIJDSCHR NEUROL NEUROCHIR 2022;123(5):210-4)

Een nieuwe WHO-classificatie voor diffuse gliomen: interpretatie en klinische betekenis van moleculaire markers

SAMENVATTING

Gliomen zijn de meest voorkomende primaire hersentumoren bij volwassenen. In 2016 werd een gereviseerde 4^e editie van de World Health Organization (WHO)-classificatie van tumoren van het centraal zenuwstelsel uitgebracht. Dit was de eerste editie waarin moleculaire markers een integraal onderdeel vormden van de nomenclatuur van hersentumoren. Tegelijkertijd werd het gebruik van geïntegreerde en gelaagde diagnoses aangeraden. Om nieuwe ontwikkelingen op het gebied van moleculaire diagnostiek en de daaruit voortvloeiende aanbevelingen voor de classificatie en gradering van hersentumoren tussen WHO-revisies te beschrijven, werd in 2016 het Consortium to Inform Molecular and Practical Approaches to CNS Tumor Taxonomy – not officially WHO (cIMPACT-NOW) opgericht. De aanbevelingen van dit consortium vormden in 2021 de basis voor een 5^e editie van de WHO-classificatie, waarin nieuwe inzichten in tumornomenclatuur en gradering worden geïntroduceerd, en een nog grotere rol voor moleculaire diagnostiek is weggelegd. In dit artikel worden de belangrijkste moleculaire markers in gliomen bij volwassenen beschreven, hun diagnostische, prognostische en waar mogelijk hun therapeutische betekenis, alsmede de mogelijke implicaties voor de Nederlandse richtlijn voor gliomen.

(TIJDSCHR NEUROL NEUROCHIR 2022;123(3):110–5)

Klinische beoordeling bij multiple sclerose: traditionele uitkomstmaten en het patiëntenperspectief

SAMENVATTING

Een goede klinische beoordeling van patiënten met multiple sclerose (MS) is een uitdaging, en cruciaal voor de monitoring van het ziektebeloop en evaluatie van de behandeling. De voornaamste oorzaak van deze uitdaging is het heterogene beloop van MS. De ‘expanded disability status scale’ en beoordeling van schubs zijn de meest gebruikte traditionele uitkomstmaten in de dagelijkse praktijk en klinisch wetenschappelijk onderzoek. Deze uitkomstmaten hebben echter verschillende nadelen en valkuilen die ten dele zijn toe te schrijven aan het gegeven dat MS zich niet goed laat meten met een enkele uitkomstmaat. Er is daarom een noodzaak verschillende functionele domeinen te beoordelen met verschillende uitkomstmaten, bijvoorbeeld met de ‘multiple sclerosis functional composite’. Bovendien is beoordeling van het patiëntenperspectief van belang voor de monitoring van de ziekte en beoordeling van het zorgproces. Dit kan respectievelijk gedaan worden met ‘patient reported outcome measures’ en ‘patient reported experience measures’. Innovaties zoals biosensor-gebaseerde technieken zijn veelbelovend om de klinische beoordeling van MS-patiënten verder te verbeteren. Integratie van de enorme hoeveelheid (para)klinische data die in de dagelijkse praktijk wordt gegenereerd in multidisciplinaire data-infrastructuren moet leiden tot een beter begrip en controle van de ziekte.

(TIJDSCHR NEUROL NEUROCHIR 2022;123(1):21–7)

Reproductieve mogelijkheden voor erfelijke neurologische aandoeningen, in het bijzonder de ziekte van Huntington

SAMENVATTING

Prenatale diagnostiek (PD) en pre-implantatie genetische diagnostiek (PGD) zijn gangbare reproductieve opties bij een kinderwens en erfelijke neurologische aandoeningen, zoals de ziekte van Huntington. Bij PD wordt vroeg in de zwangerschap onderzocht of de foetus aanleg voor de ziekte heeft. PGD maakt gebruik van IVF en embryoselectie, waarbij alleen embryo’s zonder de betreffende aanleg in de baarmoeder worden geplaatst. Wensouders die hun genetische status niet willen weten, kunnen kiezen voor exclusie-PD of -PGD. Voor alle opties geldt dat het voor wensouders en hulpverleners belangrijk is dat de psychische, sociale, medische, maatschappelijke, financiële en ethische aspecten goed worden besproken, zodat zij weloverwogen een beslissing kunnen nemen.

(TIJDSCHR NEUROL NEUROCHIR 2021;122(8):382–7)

Richtlijn voor de behandeling van een functioneel vitamine B12-tekort als gevolg van lachgasgebruik

SAMENVATTING

Het recreatieve gebruik van lachgas als genotsmiddel neemt sinds enkele jaren steeds meer toe. Chronisch, maar ook incidenteel gebruik van lachgas kan leiden tot een functioneel vitamine B12-tekort. Als gevolg hiervan komen meer en meer, veelal jonge patiënten op de polikliniek Neurologie en de afdeling Spoedeisende Hulp met onder andere een polyneuropathie of een gecombineerde strengziekte. Het is de vraag op welke wijze deze relatief nieuwe patiëntengroep moet worden behandeld. Met deze richtlijn wordt getracht deze vraag te beantwoorden.

(TIJDSCHR NEUROL NEUROCHIR 2021;122(5):217-9)

Laboratoriumdiagnostiek van een lachgas-geïnduceerd vitamine B12-tekort: een complex geheel

Editorial bij de bijdrage van Heiting et al. getiteld ‘Richtlijn voor de behandeling van een functioneel vitamine
B12-tekort als gevolg van lachgasgebruik’, Tijdschrift Neurol Neurochir 2021;122(5):217-9).

(TIJDSCHR NEUROL NEUROCHIR 2021;122(5):215-6)