Dat er een verband is tussen diabetes en dementie is al enige tijd bekend. Diabetes veroorzaakt vaatschade, die gevolgen kan hebben voor de doorbloeding van de hersenen. Daarnaast drijft een verhoogd bloedsuikergehalte de productie van het plaque-vormende eiwit amyloïd-bèta op, en dat eiwit tast eveneens de hersenfuncties aan. Onderzoekers van de University of California onder leiding van dr. Jin Zhou hebben nu echter ontdekt dat er nog een aspect aan het verband tussen diabetes en dementie kleeft. Een bestaand diabetesmedicijn lijkt het risico op dementie sterkt te verlagen.
Vanwege de relatie tussen diabetes type 2 en dementie wordt er al geruime tijd onderzoek gedaan naar de inzet van diabetesmiddelen als bescherming tegen dementie. Tot dusver waren er nog weinig vorderingen op dat gebied geboekt, maar daar lijkt nu verandering in gekomen te zijn. Het middel waar het om gaat is pioglitazon, ook wel bekend als thiazolidinedion of TZD. Dat middel kan het dementierisico met wel 22% verlagen, hebben de onderzoekers ontdekt. Vooral bij mensen met een hoog risico op milde of gematigde diabetes type 2 zouden baat bij de dementiewerende eigenschappen van het diabetesmiddel kunnen hebben. Maar er zijn meer klinische testen nodig om vast te stellen of dat echt zo is.
Voor het onderzoek uit Californië, dat online werd gepubliceerd in het British Medical Journal (BMJ), werden drie bekende diabetesmiddelen met elkaar vergeleken voor wat betreft hun effect op het dementierisico bij ouderen met diabetes type 2. Die middelen waren metformine, gliclazide en het reeds genoemde pioglitazon. De onderzoekers analyseerden de gezondheidsdata van bijna 560.000 Amerikaanse veteranen van 60 jaar en ouder met diabetes type 2 tussen 2000 en 2019, met een mediane follow-up van 8 jaar.
De ouderen die pioglitazon gebruikten bleken beduidend minder vaak dementie te ontwikkelen dan de gebruikers van de andere medicijnen. Het risico op dementie bleek 22 procent lager te liggen, en dan met name vasculaire dementie. De werking van pioglitazon was het meest duidelijk bij mensen die jonger waren dan 75, voor de onderzoekers een signaal dat het verstandig is om al vroeg te beginnen met het voorkomen van dementie. Ook bleken mensen met overgewicht relatief meer gebaat te zijn bij pioglitazon als het ging om voorkomen van dementie.
Mensen die alleen gliclazide gebruiken bleken juist meer risico op dementie te ontwikkelen. De Amerikaanse onderzoekers stellen dan ook dat gliclazide niet als monotherapie voorgeschreven zou moeten worden bij diabetes, maar alleen in combinatie met metformine of pioglitazon.
Het gaat nadrukkelijk vooralsnog alleen om een observationele studie en om een associatie, niet om een causaal verband. Een andere beperking van de studie was dat de meeste deelnemers veteranen, en dus mannelijk en blank waren, en ook was er geen informatie bekend over eventuele erfelijke factoren of over hun nierfunctie. Vervolgonderzoek is dus essentieel, menen de onderzoekers, maar dat de bevindingen rond pioglitazon veelbelovend zijn staat vast.
Een voordeel van pioglitazon als dementieremmer is dat het om een bestaand, goed verkrijgbaar en relatief goedkoop medicijn gaat waarvan de bijwerkingen goed bekend zijn. Dat maakt in de toekomst een snelle en brede inzet als dementiebehandeling zeer goed denkbaar, menen de onderzoekers.
Referentie
Naar boven
