prof. dr. W.P. Vandertop

Syringomyelie: van presentatie tot behandeling in de huidige klinische praktijk

SAMENVATTING

Syringomyelie is een aandoening waarbij holtevorming optreedt in het ruggenmerg. De holte is gevuld met cerebrospinale vloeistof (liquor). Een syrinx kan op elke leeftijd ontstaan en kan zowel geassocieerd zijn met congenitale aandoeningen zoals Chiari-malformatie en ‘tethered cord’, als met verworven aandoeningen zoals tumoren en arachnoïditis, dat kan optreden na een infectie, trauma of bloeding. Een syrinx kan worden verward met een persisterend centraal kanaal of hydromyelie. Voor een nauwkeurige diagnose is een uitgebreide MRI-scan essentieel. Het is van groot belang om de verwachte doelen en de potentiële risico’s van (chirurgische) behandeling zorgvuldig in te schatten bij dit complexe ziektebeeld.

(TIJDSCHR NEUROL NEUROCHIR 2025;126(2):55–9)

Embolisatie van de arteria meningea media bij het chronisch subduraal hematoom: implicaties van de eerste gerandomiseerde studies

Dit is een journalscan van het artikel “Davies JM, et al. Adjunctive middle meningeal artery embolization for subdural hematoma; Fiorella D, et al. Embolization of the middle meningeal artery for chronic subdural hematoma; Liu J, et al. Middle meningeal artery embolization for nonacute subdural hematoma.” met commentaar voor de Nederlandse klinische praktijk.

(TIJDSCHR NEUROL NEUROCHIR 205;126(2):82–3)

Gewichtsreductie meestal belangrijker dan liquordrainage bij idiopathische intracraniële hypertensie

SAMENVATTING

Een van de belangrijkste behandelingen van idiopathische intracraniële hypertensie is gewichtsreductie. Gewichtsreductie, eventueel in combinatie met medicamenteuze behandeling, zorgt ook bij patiënten met licht visusverlies en papiloedeem voor verbetering van de klachten. Gewichtsreductie kan worden behaald door leefstijlaanpassingen, maar ook de resultaten van bariatrische chirurgie bij patiënten met idiopathische intracraniële hypertensie zijn positief. Neurochirurgische behandeling is veelal geïndiceerd bij snel progressief visusverlies.

(TIJDSCHR NEUROL NEUROCHIR 2024;125(8):339–44)

Operatie voor hersenbloedingen: een doorbraak?

SAMENVATTING

Patiënten met een intracerebrale bloeding hebben ten opzichte van patiënten met een herseninfarct een grotere kans op blijvende zorgafhankelijkheid en overlijden. De afgelopen jaren zijn er grote stappen gezet in de behandeling van patiënten met een herseninfarct, maar effectieve behandelmogelijkheden voor patiënten met een hersenbloeding zijn nog altijd beperkt. Recentelijk zijn de resultaten van twee gerandomiseerde klinische studies gepubliceerd. De ENRICH-studie (300 deelnemers) liet voor het eerst zien dat neurochirurgische evacuatie van het hematoom met een minimaal invasieve techniek de functionele uitkomst na een supratentoriële hersenbloeding verbetert, vooral bij patiënten met een lobaire bloeding. De SWITCH-trial (197 patiënten, vroegtijdig gestopt vanwege aflopen van de financiering) vond zwak bewijs dat een decompressieve craniëctomie superieur zou kunnen zijn ten opzichte van standaard medische behandeling voor patiënten met een bloeding in de basale kernen. Overleving is echter wel geassocieerd met een ernstige handicap in beide groepen. Deze studies leveren nog onvoldoende bewijs voor de effectiviteit van chirurgische behandeling. Daarnaast blijven nog veel vragen onbeantwoord, waaronder de optimale operatietechniek, het optimale tijdstip van opereren en welke patiënten baat hebben bij een operatie en welke juist niet. Het is daarom belangrijk dat er meer informatie beschikbaar komt. Gegevens uit ten minste zes gerandomiseerde studies zullen de komende jaren nog volgen. Een van deze studies is de Dutch Intracerebral Haemorrhage Surgery Trial (DIST) die in Nederland wordt uitgevoerd in tien neurochirurgische centra, in samenwerking met verwijzende ziekenhuizen uit de regio van deze centra. Het is van groot belang dat de DIST en de andere lopende studies worden afgerond om antwoorden te krijgen op de nog openstaande vragen.

(TIJDSCHR NEUROL NEUROCHIR 2024;125(6):247-55)

Torticollis met atlanto-axiale subluxatie bij kinderen

SAMENVATTING

Bij kinderen met een torticollis (‘draaihals’) kan er sprake zijn van een atlanto-axiale subluxatie. Plotseling ontstane torticollis wordt meestal veroorzaakt door een mild trauma of na een infectie in het hoofd-halsgebied. Het betreft een klinische diagnose waarbij beeldvorming veelal niet nuttig is, maar in de klinische praktijk wel vaak wordt verricht. Een atlanto-axiale subluxatie op beeldvorming is in het algemeen een fysiologisch fenomeen van een kindernek in uiterste rotatiestand en neurologische verschijnselen zijn dan ook zeldzaam. De behandeling is primair conservatief door middel van pijnstilling, een harde halskraag en eventueel toevoeging van een benzodiazepine als spierrelaxans en anxiolyticum. Bij een falende behandeling of een chronische subluxatie kan repositie en immobilisatie onder narcose worden overwogen. Chirurgische behandeling is slechts bij een klein deel van de patiënten met een chronische, refractaire subluxatie, of bij onderliggende fracturen en congenitale anomalieën, geïndiceerd. Vroege diagnosestelling en behandeling is belangrijk, omdat dit geassocieerd is met een succesvollere conservatieve behandeling.

(TIJDSCHR NEUROL NEUROCHIR 2023;124(2):60–7)

De rol van embolisatie van de arteria meningea media in de behandeling van het chronisch subduraal hematoom

SAMENVATTING

Het chronisch subduraal hematoom is een veelvoorkomende aandoening. Een afwachtend beleid kan een optie zijn voor patiënten met weinig klachten, en toediening van tranexaminezuur wordt momenteel onderzocht in klinische trials. Het merendeel van de patiënten met een chronisch subduraal hematoom wordt echter geopereerd. Een bekende complicatie van deze operatie is dat 10–30% van de patiënten een recidief ontwikkelt. De afgelopen jaren zijn enkele studies gepubliceerd over de waarde van embolisatie van de arteria meningea media als primaire of als additionele behandeling. In dit artikel wordt de rationale achter deze toepassing besproken en wordt toegelicht op welke manier embolisatie van de arteria meningea media bij patiënten met een chronisch subduraal hematoom kan worden toegepast. Tevens wordt een overzicht geboden van de resultaten van reeds gepubliceerde studies.

(TIJDSCHR NEUROL NEUROCHIR 2022;123(2):62–9)

Intracraniële arterioveneuze malformaties tijdens zwangerschap

SAMENVATTING

Zwangerschapswens bij een aangetoonde, niet-geruptureerde, intracraniële arterioveneuze malformatie (AVM) is op zichzelf niet een reden om het AVM te behandelen. De medische behandeling van een niet-geruptureerd AVM bij zwangere vrouwen bestaat vooral uit strikte controle van de bloeddruk en behandeling van insulten. Hoewel het risico op een bloeding tijdens de zwangerschap vrij klein is (2,65% per zwangerschap), is dit bij een zwangere vrouw wel iets verhoogd ten opzichte van een bloedingsrisico van circa 1,1% per jaar bij een niet-zwangere vrouw. Omdat er tijdens de partus geen verhoogd risico lijkt te zijn, kan het besluit tot een spontane bevalling of een sectio worden genomen op alleen obstetrische overwegingen. Zowel spinale als epidurale anesthesie is een veilige optie bij niet-geruptureerde AVM’s. Een besluit om met spoed neurochirurgisch in te grijpen is gebaseerd op algemene neurochirurgische principes, en wijkt niet af van de overwegingen buiten de zwangerschap.

Wanneer de diagnose AVM voor het eerst wordt gesteld als de vrouw al zwanger is, is dat bijna altijd naar aanleiding van een intracerebrale bloeding. Een CT-angiografie is dan het aangewezen onderzoek om een eventuele oorzaak van de bloeding, zoals een intranidaal aneurysma, aan te tonen. Na een bloeding is de behandeling gericht op het voorkomen van verdere neurologische achteruitgang van de zwangere vrouw, en wordt de behandeling geïndividualiseerd op basis van het klinisch beeld van de zwangere vrouw en de eigenschappen van het AVM, waarbij in het algemeen wordt gestreefd om de zwangerschap te voldragen.

(TIJDSCHR NEUROL NEUROCHIR 2021;122(8):368–76)