F. Goltz MSc

Stressreductie bij de ziekte van Parkinson: symptoombestrijding, ziektemodificatie, of allebei?

SAMENVATTING

Stress speelt een belangrijke rol bij de ziekte van Parkinson (ZvP). Motorische symptomen, zoals tremor of bevriezen, verergeren tijdens acute stress, en veelvoorkomende niet-motorische symptomen, zoals angst en depressie, zijn geassocieerd met chronische stress. Hoewel er nog geen bewijs is bij mensen, suggereren diermodellen dat chronische stress de dopaminerge degeneratie bij de ZvP kan versnellen. Dit suggereert dat stressverlagende interventies niet alleen symptomatische, maar wellicht ook ziektemodificerende effecten kunnen hebben. In dit artikel worden de meest veelbelovende niet-farmacologische strategieën beschreven voor stressvermindering bij de ZvP, en worden de ziektemodificerende effecten geanalyseerd op basis van een ongestructureerd literatuuronderzoek. In verschillende klinische trials is de werkzaamheid van op mindfulness gebaseerde interventies op stressklachten bij de ZvP onderzocht, en behandelingsstrategieën zoals sport en beweging zouden stress kunnen verminderen. Het bewijs is veelbelovend, maar nog niet definitief: in sommige studies werd een vermindering van stressklachten gevonden, terwijl dat in andere studies niet het geval was of veranderingen in stressklachten niet werden gemeten. In de meeste onderzoeken ontbreken biologische maten van enerzijds stress en anderzijds ziekteprogressie. Bovendien was de follow-up over het algemeen te kort en waren studiedesigns niet geschikt om ziektemodificerende effecten te meten. De mechanismen die ten grondslag liggen aan de effecten van stressverlagende interventies zijn daarom grotendeels onduidelijk. Ziektemodificerende effecten zouden kunnen bestaan uit het afzwakken van progressieve neurodegeneratie of het versterken van compensatoire cerebrale mechanismen. Daarnaast worden bij op mindfulness gebaseerde interventies copingmechanismen versterkt. Concluderend zijn leefstijlinterventies zoals mindfulness effectief om stressklachten bij de ZvP te verlichten. Hopelijk gaat een lopend onderzoek in het Radboudumc (MIND-PD) meer duidelijkheid geven over de biologische en ziektemodificerende effecten van stressreductie bij de ZvP.

(TIJDSCHR NEUROL NEUROCHIR 2024;125(7):283–91)

Lees verder