Een nieuwe internationale klinische studie heeft aangetoond dat het geneesmiddel tofersen® ALS kan tegengaan bij patiënten met een SOD1-mutatie. Het is het eerste wetenschappelijk bewijs dat ALS in principe een behandelbare ziekte is. De resultaten zijn gepubliceerd in The New England Journal of Medicine.
ALS is een motor-neuron ziekte waarbij de zenuwen die de spieren aansturen afsterven, wat leidt tot toenemende uitval en verlammingsverschijnselen, met de dood tot gevolg. Het overgrote deel van de mensen bij wie ALS wordt vastgesteld overlijdt binnen 3 jaar. Wereldwijd lijden er ongeveer 400.000 mensen aan ALS, in Nederland gaat het momenteel om ongeveer 1500 mensen. ALS is meestal niet erfelijk, maar in 2% van de gevallen is er sprake van een erfelijke mutatie in het SOD1-gen. Die leidt tot een toxische opstapeling van SOD1-eiwitten die de motorische zenuwcellen doen afsterven.
Enkele jaren geleden ontwikkelden onderzoekers van het farmaceutisch bedrijf Biogen het middel tofersen, een nieuwe behandeling op basis van gentherapie voor de groep patiënten met een SOD1-mutatie. Tofersen bindt op het genetisch materiaal en blokkeert zo de aanmaak van het schadelijke SOD1-eiwit.
Eerder dit jaar werden de resultaten van de fase III VALOR-studie bekendgemaakt. Aan die studie deden meer dan 100 ALS-patiënten van over de hele wereld deel. Zij werden ofwel met tofersen, dan wel met placebo behandeld, en gedurende een jaar gevolgd. Meermalen werd gemeten in hoeverre de ziekteprogressie het dagelijks leven van de patiënten beïnvloedde.
Het bleek dat vooral ALS-patiënten bij wie de ziekte nog niet al te ver gevorderd was veel baat hadden bij het nieuwe geneesmiddel. In sommige gevallen werd de ziekteprogressie volledig tot stilstand gebracht, en werd er zelfs enige spierkracht herwonnen. Bij patiënten die in een verder gevorderd ziektestadium waren leek tofersen in elk geval de progressie te vertragen. Volgens de onderzoekers laten de resultaten zien dat ALS in principe een behandelbare ziekte is.
Op basis van de veelbelovende resultaten is besloten om tofersen beschikbaar te stellen aan alle patiënten in de VALOR-studie, dus ook aan de placebogroep. Daarnaast wordt een speciaal programma opgestart voor nieuw gediagnosticeerde patiënten met de SOD1-mutatie die het mogelijk maakt om tofersen vervroegd te verstrekken, nog voor de feitelijke goedkeuring door de EMA een feit is. Verder onderzoek met tofersen moet uitwijzen of het middel ook als profylaxe kan dienen bij dragers van de SOD1-mutatie, en kan voorkomen dat zij ooit ALS ontwikkelen.
Het gaat echter wel om een zware behandeling: tofersen wordt eenmaal per maand toegediend door middel van een lumbale punctie (ruggenprik), een voor de patiënt zeer pijnlijke procedure, die bovendien met veel bijwerkingen gepaard gaat, in sommige gevallen ernstig. Mede om die reden wordt er momenteel onderzoek gedaan naar andere manieren om het SOD1-gen te onderdrukken, bijvoorbeeld met een therapeutisch vaccin.
Referentie
Naar boven
