Eerder gepubliceerde resultaten van open-label studies van occipitale zenuwstimulatie bij medisch hardnekkige chronische clusterhoofdpijn toonden veelbelovende resultaten. Een dubbelblinde studie naar dergelijke stimulatie is een uitdaging vanwege paresthesieën. In de ICON-studie werd er daarom voor gekozen om lage versus hoge intensiteit stimulatie met elkaar te vergelijken. De resultaten verschenen in Lancet Neurology en werden gepresenteerd tijdens IHC.
Poldi Wilbrink (Zuyderland Medisch Centrum, Heerlen)
Occipitale zenuwstimulatie (‘occipital nerve stimulation’, ONS) bestaat uit een behandeling waarbij onder algehele anesthesie elektroden subcutaan op de achterkant van het hoofd over de occipitale zenuwen worden geplaatst. Tevens wordt een batterij subcutaan in de buik of bilstreek geplaatst. De hypothese van de ICON-trial, waarbij lage en hoge intensiteit occipitale zenuwstimulatie bij medisch hardnekkige chronische clusterhoofdpijn werd onderzocht, was dat patiënten vergelijkbare paresthetieën voelden, maar een verschillende preventieve werkzaamheid ervaarden.
METHODE
De ICON-studie is een multicentrische, gerandomiseerde, dubbelblinde, klinische studie. Belangrijkste inclusiecriteria waren het hebben van tenminste 4 aanvallen van chronische clusterhoofdpijn per week, een leeftijd ≥18 jaar en normaal cerebrum op de MRI. Medicamenteus onbehandelbaar was gedefinieerd als niet-responsief, intolerant of met een contra-indicatie voor drie soorten medicatie, zijnde verapamil en lithium, plus methysergide, topiramaat of gabapentine. Nieuwe preventieve therapieën tijdens de studie, inclusief steroïden, waren niet toegestaan.
Na 12 weken baselinemetingen werden de patiënten willekeurig toegewezen (1:1) aan 24 weken ONS op 100% of 30% van het individueel bepaalde bereik tussen paresthesiedrempel en bijna-oncomfortabel (dubbelblinde fase). In de weken 25-48 kregen de deelnemers individueel geoptimaliseerde open-label ONS.
Het primaire resultaat was de wekelijkse gemiddelde aanvalsfrequentie (‘mean attack frequency’, MAF) in de weken 21-24 vergeleken met de uitgangswaarde voor alle patiënten en, indien een afname werd aangetoond, een groepsgewijs verschil aan te tonen.
RESULTATEN
In deze studie werden 131 patiënten gerandomiseerd: 65 naar 100%-ONS en 66 naar 30%-ONS. Beide groepen vertoonde een stabiele aanvalsintensiteit tijdens baseline en een daling van MAF direct na de start van ONS. De daling was vervolgens consistent gedurende de hele follow-up.
De wekelijkse MAF in de totale populatie was afgenomen tot 7,38 (IQR: 2,50 tot 18,50; p<0,0001) in de weken 21-24, een mediane verandering van -5,2 (-11,18 tot -0,18; p<0,0001) aanvallen per week. Er werd geen verschil gevonden tussen de behandelingsarmen.
In de geblindeerde fase waren er respectievelijk 129 en 95 bijwerkingen van ernstige aard in de 100% en 30%-ONS-groepen. Deze bijwerkingen waren in de meeste gevallen hardware-gerelateerd zoals lege batterijen of dislocatie van de elektroden.
CONCLUSIE
Bij patiënten met MICCH verminderde ONS de aanvalsfrequentie aanzienlijk. De onderzoekers kunnen op basis van de resultaten van de ICON-studie een placeborespons echter niet uitsluiten. De behandeling werd veilig bevonden. Toekomstig onderzoek zal zich moeten richten op het optimaliseren van stimulatieprotocollen en het ontrafelen van het onderliggende werkingsmechanisme.
Referenties
Wilbrink LA, De Coo IF, Doesborg PG, et al. Safety and efficacy of occipital nerve stimulation for attack prevention in medically intractable chronic cluster headache (ICON): a randomised, double-blind, multicentre, phase 3, electrical dose-controlled trial. Gepresenteerd tijdens IHC 2021; Abstract AL073.
Wilbrink LA, De Coo IF, Doesborg PG, et al. Safety and efficacy of occipital nerve stimulation for attack prevention in medically intractable chronic cluster headache (ICON): a randomised, double-blind, multicentre, phase 3, electrical dose-controlled trial. Lancet Neurol 2021;20:515-25.
Naar boven
