Liquorlekkage leidt aanvankelijk bij veel patiënten tot een lagere liquordruk en orthostatische hoofdpijn. Naarmate de tijd vordert, verdwijnt vaak de kenmerkende hoofdpijn en wordt deze vervangen door atypische hoofdpijn die niet gepaard gaat met verlaagde liquordruk. Het snel vaststellen en sluiten van de lekkage geeft de beste uitkomsten.
Prof. dr. Jürgen Beck (University of Freiburg, Duitsland)
Kenmerkend voor spontane intracraniële hypotensie (SIH) is orthostatische hoofdpijn waarbij de hoofdpijn binnen enkele minuten optreedt na verticaliseren. Dit wordt veroorzaakt door een lek in de dura. De diagnose wordt echter meestal gesteld door middel van imaging. Een van de criteria volgens de ICDH-3-classificatie is een lage liquordruk van <6 cm H2O, maar bijna 60 procent van de patiënten met liquorlekkage heeft geen verlaagde liquordruk. De symptomen van liquorlekkage zijn het sterkst in de beginfase en het orthostatische aspect van de SIH is minder geprononceerd naarmate de tijd vordert. Bij symptomen die korter bestaan dan 10 weken is sprake van typische orthostatische hoofdpijn bij 93 procent van de patiënten, vergeleken met 63 procent bij patiënten bij wie de klachten langer dan 10 weken bestaan. Het is dus van belang om de focus te leggen op de symptomen en signalen in een vroege fase. De openingsdruk van de liquor is niet alleen niet diagnostisch, maar gaat ook nog eens omhoog naarmate de symptomen langer aanhouden. Een lumbale infusietest is beter om de diagnose te kunnen stellen, legt Jürgen Beck uit tijdens IHC 2021. De weerstand van liquorafvloed (Rout), ofwel het verschil tussen plateaudruk en de openingsdruk gedeeld door de infusiesnelheid, is daarbij de meest accurate parameter.
In de periode van 2012 tot en met 2018 onderzochten Beck en collega’s 69 patiënten met achteraf een bevestigd liquorlek. Waar bij patiënten met een bewezen liquorlekkage in de acute fase slechts bij 43 procent sprake was van een openingsdruk <6 cm H2O, was de Rout bij 86% minder dan 5 mmHg/(ml/min). De onderzoekers verdeelden deze patiënten op basis van de duur van symptomen in acuut (≤10 weken; n=29), subacuut (11-52 weken; n=21) en chronisch (>52 weken; n=19). In de acute fase vertoonden bijna alle patiënten een Rout van <5 mmHg/(ml/min). In de subacute fase was dit circa de helft en bij chronische patiënten was de gemiddelde Rout zelfs hoger dan normaal, ondanks de aanwezigheid van een liquorlek (zie Figuur 1).
Wanneer conservatief behandelen of een epidurale bloedpatch niet het probleem verhelpen, is minimaal invasieve chirurgie de aangewezen behandeling. De factor die de klinische uitkomst daarvan het best voorspelt is de duur van de symptomen. Tot een periode van circa 12 weken lukt het bij de meeste patiënten om tot een compleet herstel te komen. Bij patiënten die de klachten langer dan een jaar hebben wordt nauwelijks voordeel geboekt door een chirurgische ingreep. Daarom benadrukt Beck dat deze optie zo snel mogelijk geprobeerd dient te worden, bij voorkeur binnen 2 tot 3 maanden na aanvang van de symptomen om te voorkomen dat de ziekte een chronische aandoening wordt.
Referentie
Beck J, Fung C, Cipriani D, et al. Insights into the natural history of spontaneous intracranial hypotension form infusion testing. Gepresenteerd tijdens IHC 2021; abstract AL039
Figuur 1. De weerstand van liquorafvloed (Rout) bij lumbale infusietest tegen symptoomduur.
Naar boven
