Nederlandse onderzoekers hebben belangrijke genen en signaleringsroutes ontdekt die een rol spelen bij het herstel van myeline bij multiple sclerose (MS). Deze bevinding kan een doorbraak betekenen voor de ontwikkeling van nieuwe behandelingen die zich richten op weefselherstel in plaats van alleen het voorkomen van nieuwe aanvallen. Het onderzoek onder leiding van Alida Chen van het Nederlands Herseninstituut (NIN) te Amsterdam werd onlangs gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Brain.
Multiple sclerose is een chronische aandoening waarbij het immuunsysteem het centrale zenuwstelsel aanvalt, wat leidt tot ontstekingen en beschadiging van de myeline, de isolerende laag rondom zenuwcellen. Deze schade veroorzaakt uiteenlopende neurologische symptomen zoals loop-, spraak- en zichtproblemen.
Het onderzoeksteam benutte de natuurlijke variatie in herstelcapaciteit tussen verschillende MS-patiënten. Ze analyseerden hersenweefsel van 239 MS-donoren uit de collectie van de Nederlandse Hersenbank en selecteerden 21 donoren met efficiënt myeline-herstel en 19 donoren met slecht myeline-herstel. Door RNA-sequencing uit te voeren op verschillende typen MS-laesies en op normaal ogend wit hersenweefsel, ontdekten ze significante moleculaire verschillen tussen deze groepen.
Een belangrijke ontdekking was dat actieve laesies met niet-schuimige microglia/macrofagen positief correleerden met remyelinatie, terwijl actieve laesies met schuimige microglia/macrofagen dit niet deden. Dit wijst op een cruciale rol van de toestand van deze immuuncellen bij het bepalen van het herstelproces.
In laesies van donoren met goed herstel vonden de onderzoekers een verhoogde activiteit van de epitheliale-mesenchymale transitieroute. Bij donoren met slecht herstel waren ontstekings- en schade-gerelateerde routes zoals MTORC1-signalering, TNF-signalering en oxidatieve fosforylatie juist actiever, wat suggereert dat deze processen het herstel kunnen tegenwerken.
Het onderzoek identificeerde zowel bekende als nieuwe genen die geassocieerd zijn met efficiënt myeline-herstel. Onder de reeds bekende genen bevonden zich CXCL12, EGF, HGF, IGF2, IL10, PDGFB, PPARG en TREM2. Daarnaast ontdekten de onderzoekers potentiële nieuwe pro-remyelinerende moleculen zoals BTC, GDF10, GDF15, CCN1, CCN4, FGF5, FGF10 en INHBB.
Regulatoren zoals TGFB1, TGFB2, EGF en IGF1 bleken een sleutelrol te spelen in het aansturen van genen die verhoogd tot expressie kwamen in herstellende laesies van donoren met efficiënt herstel.
In Nederland hebben ongeveer 25.000 mensen MS, met jaarlijks circa 1.000 nieuwe diagnoses. De huidige behandelrichtlijnen richten zich voornamelijk op het onderdrukken van het immuunsysteem om nieuwe aanvallen te voorkomen. Ziektemodificerende therapieën zoals interferon-bèta, glatirameer acetaat en nieuwere medicijnen zoals fingolimod en ocrelizumab worden regelmatig ingezet, maar geen van deze behandelingen bevordert actief het herstel van beschadigde myeline.
Dit onderzoek, gefinancierd door de Start2Cure foundation, beoogt deze leemte te vullen door een regeneratieve gentherapie voor MS te ontwikkelen. Nu veelbelovende doelwitten zijn geïdentificeerd, is het NIN-team begonnen met geavanceerde virale vectortechnologie. Hiermee kunnen veilige, inactieve virussen de geïdentificeerde doelwitten op cel-specifieke wijze naar de hersenen transporteren, waarna hun mogelijkheid om herstel te bevorderen kan worden getest in MS-modellen.
Referentie
Naar boven
