Slaapstoornissen komen bij mensen met dementie veel voor en kunnen alle aspecten van het mentale en fysieke functioneren beïnvloeden. Farmacologische en niet-farmacologische behandelingen bieden onvoldoende uitkomst. DREAMS START is een meervoudige interventie die mantelzorgers van thuiswonende mensen met dementie op effectieve en klinisch relevante wijze in staat stelt om slaapstoonissen bij hun zorgontvangers te verminderen. Dit is de belangrijkste conclusie van een studie in het Verenigd Koninkrijk, die onlangs online is gepubliceerd in The Lancet Healthy Longevity.1
Dementie kan leiden tot moeite met inslapen en doorslapen, minder nachtelijke slaap, meer nachtelijk slaapwandelen en slaperigheid overdag.2 Uit een recente meta-analyse van slaapstoornissen bij thuiswonende mensen met dementie is een samengestelde prevalentie naar voren gekomen van 26%.3 Afgezien van een mogelijk negatieve uitwerking van verstoorde slaap op het beloop van dementie, is het ook voor familieleden moeilijk om hiermee om te gaan.4,5 Slaapstoornissen kunnen leiden tot depressieve symptomen bij mantelzorgers, een verhoogde belasting en snellere opname in een verpleeghuis. Dit alles draagt bij aan de individuele, maatschappelijke en economische impact van dementie.6,7
Het behandelen van slaapproblemen zou het functioneren overdag en de levenskwaliteit van mensen met dementie kunnen verbeteren en, gezien de veronderstelde wederzijdse relatie tussen slaapverstoring en amyloïdafzetting en tau-pathologie, mogelijk de ziekteprogressie kunnen vertragen.8 Er zijn geen gerandomiseerde onderzoeken waarmee de werkzaamheid is aangetoond van farmacologische, niet-farmacologische of op licht gebaseerde behandelingen voor slaapstoornissen bij dementie in elke mate van ernst.7,9 Farmacologische interventies zoals antipsychotica en slaapmiddelen kunnen nadelige effecten hebben, waaronder een verhoogde mortaliteit bij oudere volwassenen. Melatonine is weliswaar veilig maar niet effectief in het verbeteren van de slaap bij dementie.9,10
DREAMS START is een meervoudige interventie gericht op mantelzorgers van mensen met dementie. Het bestaat uit zes sessies die persoonlijk of op afstand worden gegeven door niet-klinisch opgeleide afgestudeerden gedurende een periode van ongeveer 3 maanden. In deze interventie zijn psycho-educatie, routines, licht, meer activiteit, beweging en ondersteuning geïntegreerd.7 De interventie stelt mantelzorgers van mensen met dementie in staat om persoonlijke strategieën te ontwikkelen en veranderingen aan te brengen in de slaap van hun zorgontvanger.11,12 In een in het Verenigd Koninkrijk uitgevoerde studie onder leiding van professor Penny Rappaport (University College London, VK) is de toepassing van DREAMS START vergeleken met de gebruikelijke behandeling (treatment as usual, TAU) van slaapstoornissen bij thuiswonende mensen met dementie.
In deze multicenter, gerandomiseerde fase III-studie met gemaskeerde uitkomstbeoordeling werden 377 koppels van mensen met dementie en slaapstoornissen en hun mantelzorgers 1:1 gerandomiseerd tussen de DREAMS START-interventie (inclusief de gebruikelijke behandeling, n = 189) of alleen de gebruikelijke behandeling (TAU-groep, n = 188). De primaire uitkomstmaat was de mate van slaapverstoring bij de persoon met dementie volgens de Sleep Disorders Inventory (SDI) na 8 maanden. Daarbij werd een afname van 4 punten of meer in de SDI-score beschouwd als een minimaal klinisch belangrijk verschil.13 Secundaire uitkomstmaten (gemeten bij baseline, na 4 en 8 maanden) voor de persoon met dementie waren neuropsychiatrische symptomen (gemeten met de Neuropsychiatric Inventory (NPI)-vragenlijst), de mate van slaperigheid overdag (gemeten met de Epworth Sleepiness Scale), een beoordeling van de veiligheid en verdraagbaarheid, de levenskwaliteit met dementie (gemeten met de Dementia Quality of Life-vragenlijst), en het gebruik van psychotrope medicatie.
Secundaire uitkomstmaten voor de mantelzorger waren slaapstoornissen (gemeten met de Sleep Condition Indicator), de mate van angst en depressie (gemeten met de Hospital Anxiety and Depression Scale), de zorglast (gemeten volgens een Zarit Burden interview) en de gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven (gemeten met de Health Status-vragenlijst).
De gemiddelde leeftijd van de deelnemers met dementie was 79,4 jaar (SD 9,0), waarvan 206 (55%) vrouwen, 282 (75%) wit, 47 (12%) Aziatisch en 32 (8%) zwart. De meeste mensen met dementie hadden de ziekte van Alzheimer (206 [55%]), vasculaire dementie (64 [17%]) of gemengde dementie (41 [11%]).
De gemiddelde SDI-scores na 8 maanden bij personen met dementie waren 15,16 (SD 12,77, n=159) in de interventiegroep en 20,34 (16,67, n=163) in de TAU-groep met een gemiddeld verschil van -4,70 punten (95%-BI: -7,65 tot -1,74); p=0,0018). Ten aanzien van de secundaire uitkomsten waren de NPI-scores na 8 maanden bij mensen met dementie statistisch significant lager in de interventiegroep versus de TAU-groep. Na 8 maanden waren de slaapstoornissen bij mantelzorgers en de angst bij mantelzorgers statistisch significant lager in de interventiegroep dan in de de TAU-groep. Ten aanzien van de overige secundaire uitkomsten waren er geen statistisch significante verschillen tussen beide groepen.
Volgens de onderzoekers leveren deze resultaten definitief bewijs van klinische effectiviteit van DREAMS START onmiddellijk na toepassing en het bevorderen van de slaap van personen met dementie. Daarmee beschouwen zij de interventie als een positieve stap voorwaarts voor mensen met dementie en hun familie en als de eerste gepersonaliseerde benadering die op grote schaal toepasbaar is.
Referenties
Naar boven
