Een mogelijk nieuw geneesmiddel tegen amyotrofische laterale sclerose (ALS) is momenteel in ontwikkeling bij het Israelische farmabedrijf NeuroSense Therapeutics. De fase 2b PARADIGM-studie rond het middel PrimeC is eerder dit jaar afgerond, met opmerkelijke resultaten.
PrimeC, een experimenteel geneesmiddel van NeuroSense Therapeutics, is ontworpen om de voortgang van amyotrofische laterale sclerose (ALS) te vertragen. Het middel bevat een combinatie van ciprofloxacine, een antibioticum, en celecoxib, een ontstekingsremmer die behoort tot de NSAID-klasse, waar ook ibuprofen toe behoort. In eerder onderzoek toonden beide stoffen afzonderlijk weinig effect op ALS, maar NeuroSense hoopt met de combinatie in PrimeC in te spelen op specifieke ziekteprocessen in ALS, vooral op de eiwitten TDP-43 en PgJ2. Deze eiwitten spelen een rol bij neurodegeneratieve processen die kenmerkend zijn voor ALS, en de hypothese is dat PrimeC hun aanwezigheid kan reguleren.
Om de werking en veiligheid van PrimeC te testen, startte NeuroSense in 2022 de PARADIGM-studie, een fase 2 klinische proef die zich richtte op de effecten van PrimeC op biomarkers en klinische uitkomsten. In totaal werden 69 ALS-patiënten opgenomen en willekeurig toegewezen aan ofwel PrimeC of een placebo, met een 2:1-randomisatieverhouding. Patiënten ontvingen tweemaal per dag twee tabletten PrimeC of placebo, en het onderzoek liep over een periode van zes maanden. Daarna werd alle deelnemers de optie geboden om over te stappen naar de actieve behandeling met PrimeC in een open-label extensiefase van twaalf maanden, waarin zij geen placebo meer ontvingen.
De randomisatie gebeurde in blokken van variabele grootte en was gestratificeerd op basis van de ENCALS-risicocategorieën (hoog versus laag risico) en de achtergrondbehandeling die de patiënten eventueel al kregen. Hierbij kon het gaan om reeds goedgekeurde ALS-medicatie zoals riluzol en edaravon, maar ook off-label middelen zoals natriumfenylbutyraat en taurursodiol, die soms in de praktijk worden toegepast.
Elke twee maanden werden patiënten beoordeeld op veiligheid, verdraagbaarheid en effectiviteit. Veiligheidsparameters omvatten onder andere bijwerkingen, bloed- en andere laboratoriumwaarden, vitale functies, en ECG-metingen. De effectiviteit werd gemeten aan de hand van biomarkers, klinische uitkomsten zoals de ALS Function Rating Scale-Revised (ALSFRS-R), en spirometrie (vitale longcapaciteit, SVC). Ook de kwaliteit van leven en overlevingscijfers werden in kaart gebracht.
ALS Centrum Nederland volgt de ontwikkelingen rond PrimeC nauwlettend, en is niet onverdeeld optimistisch. Hoewel sommige klinische uitkomsten, zoals ALSFRS-R-scores en overlevingscijfers, al verkend worden in de PARADIGM-studie, blijft volgens ALS Centrum Nederland voorzichtigheid geboden. ALS is een heterogene ziekte, waarbij het ziekteverloop per patiënt sterk varieert. Hierdoor kunnen uitkomsten snel vertekend worden, vooral in studies met relatief kleine populaties zoals PARADIGM. Randomisatie zorgt er weliswaar voor dat patiënten op een gecontroleerde manier verdeeld worden over de behandelgroepen, maar kleine verschillen kunnen de waargenomen effectiviteit van het medicijn beïnvloeden. Eerdere studies naar ALS-behandelingen, zoals die met Edaravone en AMX0035, hebben aangetoond dat kleine steekproeven vaak niet voldoende zijn om betrouwbare conclusies te trekken over het effect van een medicijn. Hoewel deze studies soms positieve signalen lieten zien, bevestigden grotere, latere onderzoeken niet altijd deze bevindingen, waarschuwt ALS Centrum Nederland.
Momenteel lijken er geen aanwijzingen dat PrimeC het ziekteverloop negatief beïnvloedt, en uit eerdere fase 2a-studies blijkt het middel over het algemeen goed verdraagbaar. Om echter tot een definitieve uitspraak te komen over het werkelijke effect van PrimeC op de overleving en het ziekteverloop, zal een grotere fase 3-studie noodzakelijk zijn.
Referenties
De PARADIGM-studie op ClinicalTrials.gov
ALS Centrum Nederland: Uitleg over PrimeC, een studiemedicijn van NeuroSense
Naar boven