Omdat statines neuroprotectieve en immunomodulerende eigenschappen bezitten en de cerebrovasculaire hemodynamiek kunnen verbeteren, zouden deze middelen toegepast kunnen worden bij patiënten met gevorderde MS. In de fase III-MS-STAT2-studie, die Jeremy Chataway (Queen Square Multiple Sclerosis Centre, Londen, Verenigd Koninkrijk) tijdens de ECTRIMS 2024 presenteerde, is onderzocht of simvastatine een vermindering van progressie van invaliditeit geeft bij patiënten met secundair progressieve multiple sclerose (SPMS).
In de MS-STAT-studie, gepubliceerd in 2004, is het effect van een hoge dosis simvastatine, een middel dat veel wordt toegepast bij de behandeling van vasculaire aandoeningen, op hersenatrofie onderzocht bij patiënten met SPMS. De groep die behandeld werd met simvastatine had duidelijk minder hersenatrofie dan de groep die placebo kreeg.1 Deze resultaten vormden de basis voor de fase III-MS-STAT2-studie naar het effect van simvastatine op progressie van invaliditeit bij patiënten met SPMS.2
De inclusiecriteria voor de multicentrische, gerandomiseerde, dubbelblinde MS-STAT2-studie waren gelijk aan die van de MS-STAT-studie: SPMS-patiënten in de leeftijd van 25 tot 65, waarbij een gestage achteruitgang de belangrijkste reden was voor een toenemende invaliditeit in de voorgaande 2 jaar, met een score op de ‘Expanded Disability Status Scale’ (EDSS) van 4,0 t/m 6,5. Zij werden 1:1 gerandomiseerd naar simvastatine (80 mg/dag) of placebo. Het primaire eindpunt was de tijd tot bevestigde progressie van invaliditeit (‘confirmed disability progression’, CDP) volgens de EDSS en bepaald tot 48 maanden na randomisatie. Secundaire uitkomstmaten waren onder andere multicomponent-CDP tot 36 maanden (bepaald met de EDSS, de ‘Timed 25 Foot Walk’ of de ‘9 Hole Peg Test’), het aantal relapses (per persoonjaar) tot 36 maanden en de veiligheid. De studie duurde in totaal 36 maanden, maar patiënten zonder bevestigde progressie konden deelnemen aan een extensiefase van nog eens 1,5 jaar. In totaal werden 964 patiënten gerandomiseerd.
Het studiecohort was karakteristiek voor een niet-actief progressieve SPMS-populatie. De mediane leeftijd was 54 jaar, de mediane ziekteduur ongeveer 22 jaar en de mediane duur van SPMS ongeveer 5 jaar. Slechts 5% van de patiënten had een relaps in de 12 maanden voorafgaand aan de studie. De onderzoekers rapporteerden een goede therapietrouw gedurende de studie. Wat betreft het primaire eindpunt werd er geen effect van simvastatine gezien op CDP volgens de EDSS. De cumulatieve incidentie van progressie was in beide studiearmen ongeveer 40% na 48 maanden (HR [95%-BI]: 1,13 [0,91-1,39]; p=0,26). Ook de multicomponent-CDP was vergelijkbaar tussen beide studiearmen (OR [95%-BI]: 1,17 [0,89-1,53]; p=0,26) en het aantal relapses was 0,05 per persoonjaar in de placeboarm en 0,07 per persoonjaar in de simvastatinearm (‘Incidence Rate Ratio’ [95%-BI]: 1,43 [1,01-2,01]; p=0,04). De studie vond grotendeels plaats tijdens de COVID19-pandemie, maar uit sensitiviteitsanalyses bleek dit geen effect te hebben gehad op het primaire eindpunt. Simvastatine werd over het algemeen goed verdragen; er waren geen vermoedens van een onverwachte ernstige bijwerking.
De onderzoekers stelden dat zij er met de fase 3-MS-STAT2-studie in geslaagd waren een antwoord te formuleren op de vraag die naar aanleiding van de fase 2-MS-STAT-studie openstond: er bleek geen duidelijk voordeel van simvastatine ten opzichte van placebo in het verminderen van progressie van invaliditeit bij patiënten met SPMS. De studie kende weinig uitval en een goede therapietrouw. Analyses van overige secundaire uitkomstmaten (waaronder additionele bepalingen voor invaliditeit, cognitie, visus en patiëntgerapporteerde uitkomstmaten) volgen nog.
Referenties
1. Chataway J, et al. Effect of high-dose simvastatin on brain atrophy and disability in secondary progressive multiple sclerosis (MS-STAT): a randomised, placebo-controlled, phase 2 trial. Lancet 2004;383:2213-21.
2. Chataway J, et al. Evaluating the effectiveness of simvastatin in slowing the progression of disability in secondary progressive multiple sclerosis (MS-STAT2 trial): a multicentre, randomised, placebo-controlled, double-blind phase 3 clinical trial. Gepresenteerd tijdens ECTRIMS 2024; abstract 4018/O134.
Tekst: Bianca Hagenaars
Naar boven
