Studie UMC Utrecht: elektroconvulsietherapie stimuleert aanmaak nieuwe zenuwcellen

december 2023 Medisch onderzoek Willem van Altena

Elektroconvulsietherapie (ECT) lijkt het hersenweefsel in de hippocampus niet te beschadigen. Dat blijkt uit onderzoek van het UMC Utrecht, dat keek naar de effecten van ECT. Deze therapie, veelal toegepast bij ernstige depressie, is al lang onderwerp van discussie vanwege de mogelijke negatieve gevolgen ervan. De onderzoekers zagen ook aanwijzingen dat de therapie het vermogen van de hersenen om zichzelf te reorganiseren bevordert. Het onderzoek is onlangs gepubliceerd in vaktijdschrift Translational Psychiatry.

Zorgen over hersenschade

Elektroconvulsietherapie (ECT) staat bekend als een doeltreffende behandelmethode voor ernstige depressies, waarbij gecontroleerde epileptische aanvallen worden opgewekt door elektrische stromen. Hoewel het bij 60 tot 70 procent van de patiënten tot herstel leidt, blijven zorgen bestaan over mogelijke hersenschade en cognitieve bijwerkingen, zoals geheugenverlies. Recent onderzoek aan het UMC Utrecht werpt licht op deze kwesties door de focus te leggen op de hippocampus, een cruciaal hersengebied voor geheugen en emotieregulatie.

Het onderzoek concentreerde zich op de hippocampus, waarbij eerdere bevindingen van depressiegerelateerde verkleining werden bevestigd. Intrigerend genoeg toonden MRI-scans na ECT-behandelingen een toename in het volume van de hippocampus. Het hoofddoel van het onderzoek was echter het vaststellen van eventuele schade door ECT. Analyse van hersenweefsel van overleden ECT-patiënten, vergeleken met niet-behandelde en niet-depressieve individuen, onthulde geen aanwijzingen voor significante schade aan de hippocampus.

Twee specifieke eiwitten

Opmerkelijk was de ontdekking van een verhoogde concentratie van twee specifieke eiwitten in het hersenweefsel van met ECT behandelde patiënten. Het ene eiwit wees op de aanmaak van nieuwe zenuwcellen, terwijl het andere een maatstaf voor hersenplasticiteit vertegenwoordigde, het vermogen van de hersenen om zichzelf te reorganiseren door nieuwe neurale verbindingen te vormen.

Volgende stap

De resultaten bieden een nieuw perspectief op ECT, waarbij de therapie niet alleen als effectief tegen depressie wordt bevestigd, maar ook als stimulans voor de aanmaak van nieuwe zenuwcellen en hersenverbindingen. Hierdoor groeit het begrip van de mechanismen achter de effectiviteit van ECT. De volgende stap in het onderzoek is het ontrafelen van hoe deze veranderingen in de hersenen bijdragen aan de vermindering van klachten bij patiënten, en het identificeren van de oorzaken van bijwerkingen zoals geheugenverlies, teneinde deze wellicht in de toekomst te voorkomen.

Referentie

Loef D, Tendolkar I, van Eijndhoven PFP, et al. Electroconvulsive therapy is associated with increased immunoreactivity of neuroplasticity markers in the hippocampus of depressed patients. Transl Psychiatry. 2023 Nov 20;13(1):355. doi: 10.1038/s41398-023-02658-1. PMID: 37981649; PMCID: PMC10658169.