Het is duidelijk dat epilepsie kan leiden tot slaapproblemen, maar verstoorde slaap lijkt ook effect te kunnen hebben op het verloop van epilepsie, zowel bij kinderen als volwassenen. Dr. Samson Khachatryan (Center for Sleep and Movement Disorders, Somnus Neurology Clinic, Armenië) gaf tijdens EAN 2023 een interactieve presentatie over de relatie tussen slaap en epilepsie. De presentatie betrof een casus van zijn collega prof. Silvia Miano (Neurocenter of Southern Switzerland, Zwitserland en Universita della Svizzera Italiana, Italië).
De casus betrof een mannelijke epilepsiepatiënt van 11 jaar oud. De patiënt bezocht de slaapkliniek vanwege het plaatsvinden van epileptische aanvallen tijdens zijn slaap, overmatige slaperigheid overdag en hoog schoolverzuim. In de kliniek werd de patiënt onderzocht middels video polysomnografie (VPSG). De patiënt werd gediagnosticeerd met partiële epilepsie en dagelijks behandeld met oxcarbazepine. Deze behandeling leidde tot gedeeltelijke aanvalscontrole, waarbij gedurende drie maanden partiële en complexe absence aanvallen optraden wanneer de patiënt wakker was. Daarnaast ontwikkelde de patiënt gedragsgerelateerde slapeloosheid, omdat hij niet alleen wilde slapen vanwege het optreden van epileptische aanvallen. Hierdoor sliep de patiënt bij zijn moeder in bed, waardoor zij kon rapporteren dat de patiënt ondanks een verhoging van de oxcarbazepinedosis aanvallen bleef ervaren in de ochtend.
Bij de VPSG-opname uit de slaapkliniek werden enkele veranderingen op de EEG en qua beenbewegingsequenties gezien tijdens de slaap. Deze bewegingen beïnvloeden de slaap en zorgen voor ‘micro-arousals’, wat beschouwd wordt als zijnde een impactvolle factor bij slaapverstoring. Na evaluatie van de VPSG-opname concludeerden de onderzoekers dat de episodes causaal waren aan onder andere de slaperigheid die de patiënt gedurende de dag ondervond. Het was bekend dat de patiënt een ijzertekort had (ferritinewaarde: 5 mcg/l), waarbij orale ijzersuppletie in het verleden de vermoeidheid wist te beperkten.
Op basis van deze informatie vroeg Khachatryan aan de sessiebezoekers welke diagnose zij het meest waarschijnlijk achtten. Hoewel het merendeel van de bezoekers de patiënt zou hebben gediagnosticeerd met periodiek bewegende ledematen (‘periodic limb movements disorder’), bleek 21% de juiste diagnose te hebben gesteld: rustelozebenensyndroom geassocieerd met ijzerdeficiëntie. Vervolgens werd het publiek gevraagd welke behandeling het meest geschikt is voor deze diagnose bij een pediatrische patiënt. Orale ijzersuppletie werd door 79% van de bezoekers gezien als de beste behandeloptie, maar dit was niet de behandeling waarvoor bij deze patiënt werd gekozen. De patiënt onderging intraveneuze ijzerinfusie, waarna volledig remissie optrad wat betreft slapeloosheid, vermoeidheid en aanvallen. Middels een meerdaagse actigrafie kon worden vastgesteld dat de slaapkwaliteit en alertheid tijdens de dag genormaliseerd was na de behandeling.
Volgens Khachatryan toont deze casus dat het mogelijk is om controle en remissie van sommige epilepsiesymptomen te bereiken door comorbide slaapaandoeningen te behandelen, in plaats van door de behandeling met anti-epileptica te intensiveren. Slaapstoornissen bij epilepsie worden helaas relatief weinig onderzocht in pediatrische patiëntpopulaties, terwijl de prevalentie van deze stoornissen relatief hoog (30% ) is bij kinderen met epilepsie.
Referentie
Miano S. Sleep and epilepsy: Bidirectional relationships and possible interfaces. Gepresenteerd tijdens EAN 2023; interactieve sessie.
Naar boven
